ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ-SCRIPTA MANENT
Βλαντιμίρ Ίλιτς Λένιν
Ο Βλαντίμιρ Ιλίτς Ουλιάνοφ (Влади́мир Ильи́ч Улья́нов, 22 Απριλίου 1870 – 21 Ιανουαρίου 1924), γνωστός με το ψευδώνυμο Λένιν (Ле́нин)[2], ήταν Ρώσος κομμουνιστής επαναστάτης, πολιτικός και πολιτικός θεωρητικός. Ήταν ηγέτης της Ρωσικής Επανάστασης και επικεφαλής της Ε.Σ.Σ.Δ. (1922-1924), ηγέτης της Κομμουνιστικής Διεθνούς και του μπολσεβικικού κόμματος. (πηγή: wikipedia)
Το δικαίωμα των εθνών για την αυτοδιάθεσή τους. H ιρλανδική εξέγερση του 1916
Οι θέσεις μας είχαν γραφτεί πριν από την εξέγερση αυτή, που θα επιτρέψει να επαληθεύσωμε τις θεωρητικές μας ιδέες.
Οι γνώμες των αντιπάλων της αυτοδιάθεσης των εθνών οδηγούν στο συμπέρασμα πως αυτές οι θεωρίες δεν μπορούν να παίξουν κανένα ρόλο ενάντια στον ιμπεριαλισμό, πως δεν κερδίζει κανείς τίποτα υποστηρίζοντας τάσεις καθαρά εθνικές, κ.λπ. . . Η πείρα του πολέμου του 1914-1916 δίνει από τα γεγονότα μια διάψευση σε παρόμοια συμπεράσματα!
Ο πόλεμος ήταν μια εποχή κρίσης για τα έθνη της Δυτικής Ευρώπης, για ολόκληρο τον ιμπεριαλισμό. Κάθε κρίση καταργεί τις κατά συνθήκην εντυπώσεις, αποσπά τα εξωτερικά περιβλήματα, απορρίπτει εκείνο που έπαψε να ζει, αποκαλύπτει τα κρυμμένα ελατήρια και τις βαθύτερες πηγές. Τι λοιπόν αποκάλυψε αυτή η κρίση, από την άποψη της κίνησης των καταπιεζομένων εθνών; Στις αποικίες παρουσιάστηκαν αλλεπάλληλες απόπειρες εξέγερσης, που φυσικά οι καταπιεστές λαοί προσπάθησαν να τις συγκαλύψουν με όλα τα μέσα, και προ πάντων με την εφαρμογή της στρατιωτικής λογοκρισίας. Ξέρουμε ωστόσο πως οι Άγγλοι κατέστειλαν άγρια στη Σιγκαπούρη την εξέγερση των ινδικών στρατευμάτων τους· πως έγιναν απόπειρες εξέγερσης στο γαλλικό Αννάμ (δήτε τη «Νάσε Σλόβο») και το γερμανικό Καμερούν (δήτε τη μπροσούρα του Γιούνιους)· πώς στην Ευρώπη τέλος, η Ιρλανδία ξεσηκώθηκε και υπέστη την τρομακτική καταστολή της εξέγερσης από τους «φίλους της ελευθερίας» Άγγλους, οι οποίοι ωστόσο δεν τόλμησαν να επιβάλουν στην Ιρλανδία την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία· απ’ την άλλη, η αυστριακή κυβέρνηση κατεδίκαζε σε θάνατο «για προδοσία» Τσέχους βουλευτές κι αποδεκάτιζε για το ίδιο «έγκλημα» τσεχικά συντάγματα . ..
Ασφαλώς αυτός ο κατάλογος κάθε άλλο παρά πλήρης είναι. Αποδείχνει ωστόσο πως σπινθήρες εθνικών εξεγέρσεων, χάρις στην κρίση του ιμπεριαλισμού, ξέσπασαν και στις αποικίες και στην Ευρώπη, πως οι εθνικές συμπάθειες κι αντιπάθειες εκδηλώθηκαν παρά τις απειλές και τα δρακόντια μέτρα καταστολής. Κι ωστόσο η κρίση του ιμπεριαλισμού είναι ακόμα μακρυά από τον κολοφώνα της: η δύναμη της μπουρζουαζίας δεν τσακίστηκε ακόμα (ο «πόλεμος μέχρις εξαντλήσεως» μπορεί να φθάσει ως εκεί, δεν μας έχει όμως οδηγήσει εκεί ακόμα)· οι προλεταριακές κινήσεις στο εσωτερικό των ιμπεριαλιστικών κρατών είναι ακόμα πολύ αδύναμες. Τι θα συμβεί λοιπόν όταν ο πόλεμος θα μας έχει οδηγήσει ως την πλήρη εξάντληση, ή όταν, σε μια τουλάχιστον απ’ τις μεγάλες δυνάμεις, κάτω από τα χτυπήματα του προλεταριάτου, η δύναμη της μπουρζουαζίας θα κλονιστεί όπως το έπαθε ό τσαρισμός στα 1905;
Στην εφημερίδα «Berner Tagwacht», όργανο των τσιμμερβαλντινών, και μερικών μελών της αριστεράς, δημοσιεύτηκε ένα άρθρο στις 9 του Μάη 1916, υπογραμμένο με τα αρχικά Κ.R., σχετικά με την ιρλανδική εξέγερση· το άρθρο αυτό είχε τίτλο: Το παιγνίδι παίχτηκε. Έλεγε πως η ιρλανδική επανάσταση δεν ήταν τίποτ᾿ άλλο από ένα «πραξικόπημα», γιατί, δήθεν, «το ιρλανδικό ζήτημα είναι ζήτημα αγροτικό», αφού ησύχασαν τάχα οι χωρικοί με αναθεωρήσεις, το εθνικό κίνημα τώρα δε θάταν «παρά ένα κίνημα που περιορίζεται στις πόλεις, αποκλειστικά μικροαστικό, πίσω από το οποίο, παρ᾿ όλο το θόρυβό του, δε θα υπήρχε μεγάλο κοινωνικό ενδιαφέρον».
Δεν είναι εκπληκτικό το ότι αυτή η άποψη, τερατώδης από τη δογματική κοινοτυπία που εμφανίζει, συμπίπτει με τη γνώμη ενός Ρώσου εθνικό-λιμπεραλιστή, του Α. Κούλισερ (“Rietch”, άρ. 102, 15 Απριλίου 1916), που κι αυτός ωνόμασε την εξέγερση αυτή «πραξικόπημα του Δουβλίνου».
Μας επιτρέπεται να ελπίζουμε πως, σύμφωνα με το ρητό «ουδέν κακόν αμιγές καλού», πολλοί σύντροφοι που δεν είχαν καταλάβει σε τι βούρκο πήγαιναν να πέσουν αρνούμενοι «το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης των εθνών», και αντιμετωπίζοντας περιφρονητικά τα εθνικά κινήματα των μικρών εθνών, θ᾿ ανοίξουν τώρα τα μάτια μπροστά σ᾿ αυτή την «ευτυχή» σύμπτωση γνωμών ενός αντιπροσώπου της ιμπεριαλιστικής μπουρζουαζίας με τη γνώμη των σοσιαλδημοκρατών!
Την έκφραση πραξικόπημα», από την επιστημονική της άποψη, μπορεί να τη μεταχειριστεί κανείς μόνο αν η απόπειρα εξέγερσης οφείλεται μόνο σ᾿ ένα κύκλο συνωμοτών ή μανιακών και δεν διεγείρει καμιά συμπάθεια στις μάζες. Η εθνική ιρλανδική κίνηση, που έχει ξοπίσω της αιώνες ολόκληρους δράσης, που πέρασε απ᾿ τους διάφορους σταθμούς και συνδυασμούς των ταξικών συμφερόντων, εκδηλώθηκε κυρίως σ᾿ ένα εθνικό συνέδριο των ιρλανδικών μαζών στην Αμερική (“Vorwärtz”, 20 Μαρτίου 1916): το συνέδριο αυτό αποφάνθηκε υπέρ της ανεξαρτησίας της Ιρλανδίας· η ίδια αυτή κίνηση εκδηλώθηκε σε οδομαχίες, που μετείχε ένα μέρος των μικροαστών των πόλεων κι ένα μέρος των εργατών, ύστερ᾿ από παρατεταμένο αναβρασμό των μαζών, ύστερ᾿ από διαδηλώσεις, ύστερ᾿ από απαγορεύσεις εφημερίδων κ.λπ. Το να λέει κανείς πως μια τέτοια εξέγερση είναι πραξικόπημα᾿ πάει να πη, πως θάναι ή κανένας δόλιος αντιδραστικός, ή κανένας δογματικός ολότελα ανίκανος να αντιληφθεί την κοινωνική επανάσταση σαν ένα ζωντανό φαινόμενο.
Εκείνος που περιμένει μια «καθαρή» κοινωνική επανάσταση, δε θα τη δει ποτέ νάρχεται. Είναι επαναστάτης με τα λόγια, που δεν καταλαβαίνει την πραγματική επανάσταση.
Μετάφραση: Π. Μαρμαράς
πίσω στα περιεχόμενα: