ΔΟΚΙΜΙΟ-ΜΕΛΕΤΕΣ

1.  Νέα Στρατηγική για την Κύπρο, Επιμέλεια: Λ.Αξελός, Π.Νεάρχου, Θ.Στοφορόπουλος, Α.Φωτιάδη, εκδ. Στοχαστής, Αθήνα 2017. Η παρούσα έκδοση περιλαμβάνει τις εισηγήσεις που εκφωνήθηκαν στην «Ημερίδα για τις τρέχουσες εξελίξεις στο Κυπριακό» τον Ιανουάριο του 2017 στο Πολεμικό Μουσείο από την «Επιτροπή των Δέκα για την Κύπρο» από μια σειρά εισηγητών, που αν και ανήκουν σε διαφορετικούς πολιτικούς ή ιδεολογικούς χώρους, ωστόσο από την εισβολή της Κύπρου το 1974 και μετά έχουν συναντηθεί πολλές φορές στα διάφορα μέτωπα υπεράσπισης της Κύπρου με συγκλίνουσες αρχές και απόψεις σε καίρια ζητήματα. Η συστηματική ανάγνωση των κειμένων των Αλευρομάγειρου Δημήτρη, Αξελού Λουκά, Γρίβα Κωνσταντίνου, Ζαχαράκη Χρήστου, Ήφαιστου Παναγιώτη, Κασιμάτη Γιώργου, Κλοκκάρη Φοίβου, Μάζη Ιωάννη, Νεάρχου Περικλή, Στοφορόπουλου Θέμου, Φίλια Βασίλη και Σίας Φωτιάδη θα βοηθήσει τον φιλομαθή, φιλίστορα και φιλαλήθη αναγνώστη στο να σχηματίσει μια πιο εμπεριστατωμένη θεωρητική-ιστορική προσέγγιση για τις τρέχουσες εξελίξεις στο Κυπριακό που έχουν οδηγήσει στο σημερινό αδιέξοδο, ανοίγοντάς του παράλληλα ένα παράθυρο στο να εντοπίσει τους πραγματικούς σκοπέλους που απειλούν την Κυπριακή Δημοκρατία.

2. Βασίλης Ασημακόπουλος, Πρώτη φορά Αριστερά: Αντιθέσεις, αντιφάσεις, εσωτερικές συγκρούσεις στο ΠΑΣΟΚ την περίοδο 1974-1990 και οι βάσεις του πολιτικού μεταμορφισμού του, εκδ. Α.P. Publications, Aθήνα 2017. Το βιβλίο του Βασίλη Ασημακόπουλου, που αποτέλεσε και τη διδακτορική διατριβή του στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, αναφέρεται σε μια μακρά ιστορική περίοδο που η ελληνική πραγματικότητα σφραγίστηκε από την επίδραση του ΠΑΣΟΚ και την προσωπικότητα του ηγέτη του Ανδρέα Παπανδρέου. Πρόκειται για μια στιβαρή επιστημονική μελέτη 600 σελίδων που αξίζει να διαβαστεί απ’ όλους όσους ενδιαφέρονται για τα πολιτικά δρώμενα στα χρόνια της μεταπολίτευσης, μελέτη που εύστοχα ανιχνεύει τις αιτιώδεις καταστάσεις που διέπουν τα πολιτικά φαινόμενα, φυσικά με μια συγκεκριμένη οπτική, που καθορίζεται από τις θέσεις και τις πεποιθήσεις του γράφοντος. Είναι σαφές, ότι παρ’ όλη την παρακμή του σημερινού ΠΑΣΟΚ, η συζήτηση γύρω από το τι είδους κόμμα ήταν και ποιες αρχές υπηρέτησε, παραμένει καθ’ όλα επίκαιρη αν θέλει κανείς να κατανοήσει το νέο πρόσωπο-προσωπείο που έχει ενδυθεί η Αριστερά σήμερα, και που εκπροσωπείται σε μεγάλο βαθμό από τον ΣΥΡΙΖΑ.

3. Λαοκράτης Βάσσης, Το πολιτιστικό αντίδοτο στη χρεοκοπία, εκδ. Ταξιδευτής, Αθήνα 2017. Το νέο βιβλίο του Λαοκράτη Βάσση είναι ακριβώς αυτό που εύστοχα περιγράφει και ο τίτλος του. Μια προσπάθεια επανεστίασης-επαναφοράς του αξιακού συστήματος της ελληνικής κοινωνίας στην ευρύτερη έννοια του πολιτισμού, ως πρόταση αντιμετώπισης και θεραπείας από την παρακμή στην οποία έχει υπεισέλθει τα τελευταία χρόνια ο τόπος μας. Σύμφωνα με τον γράφοντα η χώρα οφείλει να ανακτήσει την εθνική της αυτεξουσιότητα και εθνική αξιοπρέπεια και να βγει από το λαβύρινθο της Χρεοκοπίας αναζητώντας την πυξίδα προσανατολισμού της στη μεγάλη ακολουθία των αιώνων πολιτισμού του Ελληνισμού. Είναι ο Ρήγας, ο Σολωμός, ο Κάλβος, ο Μακρυγιάννης, ο Καβάφης, ο Σεφέρης, ο Ελύτης, ο Ρίτσος «αντίδοτο» στον νοσηρό αποεθνοποιητικό εκσυγχρονισμό; Είναι η σοφία του Γληνού στο δοκίμιο Τι είναι και τι θέλει το ΕΑΜ; μια επίκαιρη πρόταση που δείχνει τον δρόμο για τη σωστή ιεράρχηση των προτεραιοτήτων της χώρας όπως αυτές εκπορεύονται από την οριακότητα που έχει προκύψει; Αυτά και άλλα ερωτήματα, αναδεικνύονται στην παρούσα μελέτη με έναν τρόπο εξόχως επαρκή, που εκτός από τη θεωρητική κατοχύρωση των επιχειρημάτων επιχειρεί και την πρακτική και ρεαλιστική προσέγγισή τους.

4. Τσαρλς Ν.Ν. Μπρόουνελ, Από τη συντριβή των Ίνκας στους Αραουκάνους της Χιλής, εισαγωγή-μετάφραση: Θωμάς Μαστακούρης, εκδ. Στοχαστής, Αθήνα 2017. Ο πέμπτος και τελευταίος τόμος της γνωστής ταξιδιωτικής σειράς του θεμελιώδους έργου του Μπρόουνελ για τις ινδιάνικες φυλές της Βορείου και της Νοτίου Αμερικής, αποτελεί μια σημαντική και αναντικατάστατη μαρτυρία για την ύπαρξη ενός ολόκληρου κόσμου-πολιτισμού προτού αυτός σαρωθεί από τον δυτικό όλεθρο και τα συνεπακόλουθα της αποικιοκρατίας. Σε αυτόν τον τόμο γίνεται μια εκτενής αναφορά στους Ινδιάνους της Νότιας Αμερικής, από τους φιλήσυχους κατοίκους των Νησιών της Καραϊβικής μέχρι τους τρομερούς κανίβαλους Καρίμπ, και από τη λαμπρή Αυτοκρατορία των Ίνκας και την κατάκτησή τους από μια χούφτα τυχοδιωκτών με επικεφαλής τον Πισάρο, μέχρι τους περήφανους Αραουκάνους της Χιλής, που κατόρθωσαν να σταματήσουν τις στρατιές των Ισπανών και να παραμείνουν το μοναδικό ανεξάρτητο έθνος γηγενών σε ολόκληρο το δυτικό ημισφαίριο. Κοντά σε αυτούς, ο Μπρόουνελ περιγράφει τους ανθρωποφάγους του Αμαζονίου, τις πρωτόγονες φυλές της Παταγονίας και τους κατοίκους της Πάμπας της Αργεντινής, που ο ερχομός των αλόγων από τον Παλιό Κόσμο μετέτρεψε σε αληθινούς κενταύρους.

5. Σιρούν, Σισεριάν-Χατζετιάν, Σοφία. Ο Ξεριζωμός. Από τη Μαύρη Θάλασσα στο Χαλέπι, μετάφραση από τα Αρμενικά: Οχανές-Σαρκίς Αγα­μπατιάν, εκδ. Στοχαστής, Αθήνα 2017. Αρχές του 20ού αιώνα, σε ένα μικρό ελληνικό χωριό, στα παράλια του Πόντου. Η Σοφία ζει ανέμελα και ευτυχισμένα παιδικά χρόνια, ώσπου η τουρκική λαίλαπα έρχεται να ξεριζώσει την οικογένειά της, αλλά και έναν ολόκληρο λαό από τα πάτρια εδάφη του. Η Σοφία βιώνει στην πιο τρυφερή ηλικία τη φρίκη της εξορίας και των εξοντωτικών πορειών θανάτου, που έγραψαν μερικές από τις πιο μαύρες σελίδες στην Ιστορία του Ποντιακού Ελληνισμού. Η Σοφία είναι μια αληθινή ιστορία επιβίωσης. Είναι η ιστορία ενός κοριτσιού, μιας γυναίκας, μιας Ελληνίδας, που μέσα από τις πιο αντίξοες συνθήκες κατάφερε να συμφιλιωθεί με μια καινούργια ταυτότητα, την αρμενική και να μεταδώσει στην καινούργια γενιά τη φλόγα και τη θέλησή της για ζωή και αξιοπρέπεια. Η Σοφία είναι η ιστορία μιας αρμενο-ελληνικής οικογένειας που έζησε τον εφιάλτη της Γενοκτονίας, είναι η ιστορία δύο λαών που τους ένωσε η σκληρή μοίρα, είναι η ιστορία μιας ολόκληρης προσφυγικής γενιάς που γλίτωσε σαν από θαύμα τον εξανδραποδισμό και τον θάνατο. Πρόκειται για μια μαρτυρία ζωής που είναι ισχυρή απλά και μόνο λόγω της αλήθειας της, μιας αλήθειας που αγγίζει ένα μεγάλο κεφάλαιο της Ιστορίας ακολουθώντας το μυθιστορηματικό πεπρωμένο της Σοφίας Ντασογλή ή αλλιώς Μαρί Κεβορκιάν…

6. Νίκος Μότσιος, Οι ήρωες γεννιούνται στη θύελλα. Η ζωή και η δράση του μαχητή του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδος, εκδ. Ένεκεν, Θεσσαλονίκη 2008. Στην παρούσα μαρτυρία, που οι σελίδες της συχνά αγγίζουν τις παρυφές της λογοτεχνικής αφήγησης, αλλά κυρίως αγγίζουν τον αναγνώστη με τον ασκητικό, απλό και συναισθηματικό τους λόγο, περιγράφεται η ζωή ενός αντάρτη, ενός αφανούς ήρωα και αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης, του ίδιου του Νίκου Μότσιου, αλλά και των ανώνυμων συντρόφων του που θυσιαστήκαν στον αγώνα για την ελευθερία. Η ματιά του αυτόπτη μάρτυρα πάνω στα ιστορικά γεγονότα προσδίδει σε αυτό το βιβλίο μιαν ιδιαίτερη αξία «διηγήσεως συμβάντων της ελληνικής φυλής» και το καθιστούν έναν πολύτιμο σύμβουλο για τον κάθε αναγνώστη που οι έννοιες της Ιστορίας και της Μνήμης αποτελούν θεμελιώδεις λίθους στο αξιακό του σύστημα.

ΠΟΙΗΣΗ – ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

1. Anna Katharine Green, Υπόθεση Λέβενγουορθ, μτφ. Ερρίκος Μπαρτζινόπουλος, εκδ. Gutenberg, Αθήνα 2017. Ένα πραγματικά αρχέτυπο αστυνομικό μυθιστόρημα, γραμμένο από την πρωτοπόρο Αμερικανίδα συγγραφέα Α.Κ.Γκριν. Δεν θα αποτελούσε υπερβολή να μιλήσουμε για μιαν συγγραφέα που μετά την Ανν Ράντκλιφ, επηρέασε, αλλά και σε κάποιο βαθμό καθόρισε την πορεία του αστυνομικού μυθιστορήματος. Ευρηματικότητα, απίθανη φαντασία, εφευρετικότητα, λεπτός χειρισμός των εξελίξεων και προπαντός τεράστια αυτοπεποίθηση, είναι κατά τον έτερο μεγάλο του είδους Ουΐλκι Κόλινς, μερικές από τις αρετές της. Αρετές που εκτίμησε το Πανεπιστήμιο Γέηλ, περιλαμβάνοντάς το στην διδακτέα ύλη της Νομικής Σχολής, αλλά και η Αγκάθα Κρίστι, που μπορεί να θεωρηθεί η καλύτερη, ίσως, μαθήτριά της. Τύχη αγαθή είχε το μυθιστόρημα της Γκριν στην παρουσία του στα Ελληνικά, χάρη στην καίρια ευθυγραμμισμένη στο κλίμα μετάφραση του Ερρίκου Μπαρτζινόπουλου.

2. Γιώργος Γκανέλης, Υπό το μηδέν, εκδ. Στοχαστής, Αθήνα 2017. O Γιώργος Γκανέλης στην πέμπτη του ποιητική συλλογή με τίτλο Υπό το Μηδέν κάνει ένα ποσοτικό όσο και ποιοτικό άλμα στο ποιητικό μας γίγνεσθαι. Εδώ και χρόνια ζει και γράφει, γράφει για να ζει ποιήματα σχεδόν σε κάθε ανάσα του προσωπικού του χρόνου συγκεντρώνοντας με ευλάβεια μυρμηγκιού τους καρπούς του συγγραφικού του μόχθου. Το νέο του ποιητικό πόνημα, που κυκλοφορεί για ακόμη μία φορά από τον Στοχαστή, εσωκλείει στις σελίδες του αυθεντικό πλούτο γραφής. Το εύρος της έμπνευσής του χωρίς περίφρακτα όρια, αγκαλιάζει όλο το φάσμα της ζωής, που πάντοτε όμως σκοντάφτει στο φυσικό όριο του θανάτου· αν και ενίοτε το υπερβαίνει χάρη στη σουρεαλιστική και άκρως ειρωνική διάθεση του γράφοντος. Τα ποιήματα της συλλογής λειτουργούν σαν βεντάλια: κάθε της πτυχή όταν ανοίγει, κρύβει ένα ιδιαίτερο μυστικό, που όμως σαν ξεδιπλωθεί στο όλον της, μόνο τότε έχεις θέαση της πλήρους εικόνας.

3. Ηλίας Γκρης, Ο Ταχυδρόμος φέρνει γράμματα ποιήματα, Ανθολογία, εκδόσεις Ελληνικά Ταχυδρομεία, Αθήνα 2017. Μια ξεχωριστή, ευφάνταστη ανθολογία με ευθεία αναφορά ή αναγωγή στην έννοια του Ταχυδρόμου και την πανοπτική, όσο και αυστηρά προσωπική ματιά του γνωστού ποιητή και ανθολόγου Ηλία Γκρη. Παραλήπτες αυτού του ποιητικού «δέματος» από ποιήματα-γράμματα που χρονολογούνται από τον 19ο αιώνα και αγγίζουν τις αρχές του 21ου αιώνα οι απανταχού λάτρεις αυτής της τέχνης. Αποτελεί πραγματικό άθλο πώς ο Ηλίας Γκρης έσκαψε τόσο βαθιά. Γιατί πρέπει πραγματικά να έψαξες και να διάβασες πολύ για να «ανακαλύψεις» εκατόν εξήντα ποιητές και να προσφέρεις στην γραμματεία μας ένα πραγματικά τόσο πρωτότυπο όσο και ποιητικά αυτάρκες έργο.

4. Θεόδωρος Μπενάκης, Το λάθος βήμα του τραπεζίτη, εκδ. Στοχαστής, Αθήνα 2017. To 1938 εξαφανίζεται μυστηριωδώς ο γενικός διευθυντής της Τράπεζας Πελοποννήσου Χαράλαμπος Πολυζωγόπουλος. Λίγες ημέρες μετά, αποκαλύπτεται μεγάλη κατάχρηση σε βάρος της τράπεζας, πρωταγωνιστής της οποίας είναι ο ίδιος. Το γεγονός θεωρείται ότι πλήττει την εικόνα του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου, το οποίο υποστηρίζει ότι στην Ελλάδα δεν γίνονται πια εγκλήματα. Γι’ αυτό και με ιδιαίτερη προσοχή και μυστικότητα ενεργοποιεί το επιτελείο των διωκτικών Αρχών, με εντολή την άμεση επίλυση της σκοτεινής αυτής υπόθεσης… O Θεόδωρος Μπενάκης, με Το Λάθος Βήμα του Τραπεζίτη κάνει μια δυναμική είσοδο στο τερέν του αυθεντικού, παραδοσιακού αστυνομικού μυθιστορήματος. Σε χαμηλούς τόνους, με αδιόρατα μυστικά να κρύβονται πάντα στο σκοτάδι και τις σκιές, με την Πολιτική και την Ιστορία να παίζουν ενεργό ρόλο στην πλοκή, με τη βία και το αίμα σε μικρές δόσεις να επιτείνουν ακαριαία το σασπένς, και το χρήμα να είναι η κινητήριος δύναμη των πράξεων ή παραλείψεων των ανθρώπων, ο Μπενάκης καταφέρνει να μας συστηθεί στην αστυνομική λογοτεχνία με ένα δικό του, μοναδικό τρόπο.

5. Νίκος Νομικός, Πορεία της Βαθιάς Πηγής, εκδ. Στοχαστής, Αθήνα 2017. Στη νέα ποιητική συλλογή του Νίκου Νομικού, που ζει και δραστηριοποιείται στην Μελβούρνη, υπάρχει μια μεγαλοπρέπεια ντυμένη όμως με το ένδυμα της ταπεινοφροσύνης, τόσο στην εκφορά του λόγου, όσο και στο βαθύτερο νόημα των στίχων. Στην Πορεία της Βαθιάς Πηγής, οι μεγάλες ιδέες κρύβονται μέσα σε απλά λόγια, τα σπουδαία, τα αληθινά μεγάλα λόγια, ντύνουν απλές, θεμέλιες ιδέες, για τη ζωή και τον θάνατο. Η ποίησή του κρατά ανοικτούς τους ορίζοντες στη γνώση της ψυχής, άλλοτε με έναν εγκάρδιο λυρισμό και άλλοτε με μια ρητορική-στοχαστική αύρα. Ο Νομικός στα ποιήματά του αναζητεί τα λευκά και τα μαύρα σημάδια του κόσμου, οι στίχοι του ξεψαχνίζουν τα σωθικά της αιωνιότητας, ενώ παράλληλα ανιχνεύουν το μονοπάτι για την τέχνη και τη ζωή.

6. Πανταζής Φύσσας, Το Χρώμα που Αγαπούσες. Μεταϊαλάπια – Χαϊκού – Ζαγαρίτικα, εκδ. Στοχαστής, Αθήνα 2017-2018. Η νέα συλλογή του Πανταζή Ι. Φύσσα φαντάζει ετερόκλητη ως προς τη φόρμα και τον τύπο, ως προς την ουσία και την αλήθεια της όμως είναι ένα συμπαγές και στιβαρό ποιητικό υλικό. Ένα στιλπνό μείγμα γεμάτο μνήμη, τόπο, χρόνο, αγάπη, έρωτα, μύθο, ιστορία, παραμύθι, χιούμορ… Όλα αυτά δεμένα άλλοτε με την ελλειπτική, τηλεγραφική σχεδόν ποιητική γλώσσα των χαϊκού και άλλοτε με ξέχειλο ρομαντισμό, λυρικότητα και νοσταλγία, όπως στο εξαιρετικό Το χρώμα που αγαπούσες.

7. Wilkie Collins, To Θαμμένο Μυστικό, μτφ. Άννα Παπασταύρου, εκδ. Gutenberg, Aθήνα 2017. Ο βικτωριανός μαιτρ και πρόδρομος του αστυνομικού μυθιστορήματος, συγγραφέας της διάσημης Φεγγαρόπετρας, ο Γουίλκι Κόλινς σε μια από τις καλύτερες στιγμές του. Οι εκδόσεις Gutenberg μας συστήνουν το Θαμμένο Μυστικό, ένα γοτθικό δράμα, στο οποίο ο Κόλινς ξεδιπλώνει το αφηγηματικό του ταλέντο αιχμαλωτίζοντας ακαριαία τον αναγνώστη στα δίχτυα του μυστηρίου και της πλοκής. Το Θαμμένο Μυστικόείναι το τέταρτο μυθιστόρημα του συγγραφέα, με χρονολογία πρώτης έκδοσης το 1857. Η ενδελεχής και αριστοτεχνική σκιαγράφηση των χαρακτήρων και το επιτηδευμένο μεν αλλά άκρως υποβλητικό ξετύλιγμα του νήματος των σκοτεινών μυστικών αυτής της ιστορίας κάνουν το συγκεκριμένο βιβλίο ένα απολαυστικό ανάγνωσμα για τους ρέκτες της αυθεντικής λογοτεχνίας.