ΔΟΚΙΜΙΟ-ΜΕΛΕΤΕΣ

1. Δημήτρης Γληνός, Τι είναι και τι θέλει το ΕΑΜ. Άρης Βελουχιώτης, Ο Λόγος στη Λαμία, εισαγωγή-επιμέλεια: Λουκάς Αξελός, εκδ. Στοχαστής, Αθήνα 2016. Δύο κορυφαία ντοκουμέντα που στοιχειοθετούν την κιβωτό μνήμης της εποποιίας 1940-45, στα ζοφερά χρόνια της γερμανικής Κατοχής. Η συστηματική ανάγνωση των δύο αυτών κειμένων, αναγκαία στις μέρες μας, με την επικουρική και εμπεριστατωμένη θεωρητική-ιστορική προσέγγιση του εισαγωγικού κειμένου, αποκαλύπτει στον φιλομαθή, φιλίστορα και φιλαλήθη αναγνώστη, πως οι δύο αυτές ηγετικές μορφές του εθνικού απελευθερωτικού κινήματος, ο Βελουχιώτης και ο Γληνός, ο καθένας από τη θέση του, γίνεται κομιστής της ιδέας της στήριξης στις δικές μας δυνάμεις, ερχόμενοι και οι δύο σε ευθεία σύγκρουση με το κυρίαρχο μεταπρατικό πνεύμα, κατορθώνοντας παράλληλα να συγκροτήσουν ένα σύστημα αρχών και αξιών με σαφή πατριωτικό, δημοκρατικό, κοινωνικό, διεθνιστικό και ουμανιστικό προσανατολισμό.

2. Γιώργος Λεονταρίτης, Η Δημοσιογραφία και η λογοτεχνία της Αριστεράς: Αναζητώντας τη χαμένη Αριστερά, εκδ. Άγρα, Αθήνα 2014. Ο αναγνώστης με τη βοήθεια του συγγραφέως ανακαλύπτει την ατμόσφαιρα μιας εποχής όπου η δημοσιογραφία και δη οι εφημερίδες της Αριστεράς, επιτελούσαν σημαντικό μορφωτικό, ενημερωτικό, καθοδηγητικό και εμψυχωτικό έργο. Ο Γιώργος Α. Λεονταρίτης, σημαντική μορφή της μεταπολεμικής μας δημοσιογραφίας, έχοντας ο ίδιος υπηρετήσει για χρόνια σε διάφορες εφημερίδες και περιοδικά, παραδίδει στο αναγνωστικό κοινό ένα πλούσιο και γλαφυρό χρονικό της εποχής και του ξεχωριστού κόσμου του τότε Τύπου και στέκεται σε σημεία-σταθμούς της αριστερής δημοσιογραφίας. Ένα βιβλίο αφιερωμένο στις μεγάλες της πένες, στα μεροκάματα του τρόμου, στις εξορίες και τις απειλές, στη λογοκρισία και τις διώξεις του αριστερού πνεύματος, στο πνεύμα της αντίστασης που φαντάζει τόσο μακρινό στη σημερινή Ελλάδα. 

3. Τσαρλς Ν.Ν. Μπρόουνελ, Από τους αγώνες των Τσέροκι μέχρι τον ξεσηκωμό των Σιού, εκδ. Στοχαστής, Αθήνα 2016-2017. Ο τέταρτος και προτελευταίος τόμος της γνωστής ταξιδιωτικής σειράς του θεμελιώδους έργου του Μπρόουνελ για τις ινδιάνικες φυλές της Βορείου και της Νοτίου Αμερικής, αποτελεί μια σημαντική και αναντικατάστατη μαρτυρία για την ύπαρξη ενός ολόκληρου κόσμου-πολιτισμού προτού αυτός σαρωθεί από τον δυτικό αποικιοκρατικό όλεθρο. Σε αυτόν τον τόμο γίνεται μια εκτενής αναφορά στις φυλές των νότιων ΗΠΑ και στις μεγάλες μάχες που έδωσαν με τους λευκούς ακόμα και στις αρχές του 19ου αιώνα. Περιγράφονται επίσης τα ήθη και τα έθιμα των γηγενών κατοίκων του Καναδά και του Αρκτικού Κύκλου, όπως οι Εσκιμώοι, οι Κρι και οι Τσίπεγουα.

4. Θάνος Παπαδόπουλος, Ποιοι και πώς μας οδήγησαν στη Χρεοκοπία: Ιστορία της Μεταπολίτευσης, εκδ. Gutenberg/Οδόσημα, Αθήνα 2016. Την αλήθεια και ας πονάει ή αλλιώς μια εύστοχη και χωρίς λογοκρισία θεωρητική προσέγγιση του «φαινομένου» της ελληνικής Χρεοκοπίας, θίγει το βιβλίο αυτό με το γνώριμο ύφος του γνωστού δημοσιογράφου και συγγραφέα Θάνου Παπαδόπουλου. Ανάλυση που στοχεύει σε απαντήσεις και στοχοποιεί υπευθύνους προς όλες τις κατευθύνσεις. Μια ιστορική ενδοσκόπηση στην εποχή των μνημονίων, όπου ο συγγραφέας ταγμένος αποφασιστικά στο φιλοευρωπαϊκό μέτωπο, καταγράφει υπό το πρίσμα της οπτικής του, την πορεία της παρακμής του τόπου, αναλογιζόμενος τις συνέπειες ενός σαθρού οικονομικού οικοδομήματος που στηρίχθηκε εξ ολοκλήρου σε δανεικά και αγύριστα…

5. Aνδρέα Πετρίδη, Εξ Αφορμής. Αισθητικές Προσεγγίσεις, Λευκωσία 2014. Μάριος Αγαθοκλέους, Ανδρέας Γεωργιάδης, Δημήτρης Γκότσης, Σοφοκλής Λαζάρου, Ανδρέας Παστελλάς, Μόνα Σαββίδου-Θεοδούλου κ.ά. Μια πλειάδα σύγχρονων Κυπρίων ποιητών παρελαύνει μέσα από τις σελίδες αυτής της μελέτης, που έχει ως προτεραιότητα την αισθητική πλευρά συγκεκριμένων ποιητικών έργων, μέσω μιας κατά κύριο λόγο μορφοκεντρικής προσέγγισης. Στη βάση μιας τέτοιας θεώρησης επιχειρείται και η δομική και ερμηνευτική θεμελίωση του αισθητικού φαινομένου της ποίησης γενικότερα.

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ-ΘΕΑΤΡΟ-ΠΟΙΗΣΗ

1. Γιώργος Ρούβαλης, Congo Cha Cha, εκδ. Απόπειρα, Αθήνα 2016. Το νέο ιστορικό μυθιστόρημα του Γιώργου Ρούβαλη είναι μια πολυεπίπεδη καταγραφή της ιστορίας του Κογκό, με ένα σπιρτόζικο και πρωτότυπο τρόπο. Μέσω δηλαδή της αλληλογραφίας των ηρώων, ο συγγραφέας ξετυλίγει το νήμα μιας ολόκληρης εποχής που ξεκινά από το τέλος του 19ου αιώνα και την άφιξη των πρώτων Ελλήνων στο Κογκό για να εργαστούν στα μεταλλωρυχεία της Κατάγκας μέχρι και το 2012, όπου η Άρτεμις ξεκινώντας να γράψει τη διατριβή της για το Βελγικό και το Ανεξάρτητο Κογκό τις δεκαετίες του ’50 και του ’60 θα ανασυνθέσει την ιστορία και τον πολιτισμό της χώρας. Κομμάτια ενός δύσκολου ιστορικού παζλ μπαίνουν με λογοτεχνική μαεστρία στη σωστή θέση και ο αναγνώστης παρακολουθεί μέσα από τα μάτια των ηρώων τον ρόλο της αποικιοκρατίας, της Ανεξαρτησίας, τις θηριωδίες του Λεοπόλδου, τη ζωή και τον θάνατο του Λουμούμπα, αλλά και τον ρόλο του Τσε Γκεβάρα, των Σοβιετικών και των Αμερικανών και τη ζωή των Ελλήνων αποίκων εκεί.

2. Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης, Η Λιτανεία, εκδ. Στοχαστής, Αθήνα 2016. Ο γνωστός συγγραφέας από την Τελευταία Εξίσωση του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή, Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης στο καινούργιο του αυτό μυθιστόρημα προσθέτει έναν ακόμη κρίκο στην πλούσια συγγραφική του συγκομιδή. Το έργο είναι εμπνευσμένο και τοποθετημένο πάλι στον τόπο διαμονής του, στην Ήπειρο και συγκεκριμένα στην Άρτα. Η σύγχρονη τοπική ιστορία αλλά και το γενικότερο ιστορικό γίγνεσθαι μπλέκονται με μαεστρία για να ξετυλιχτούν δύο παράλληλες ερωτικές ιστορίες, που έρχονται αντιμέτωπες με τα στερεότυπα των εποχών και τα συγκρουόμενα συμφέροντα μιας κλειστής και ασφυκτιώσας τοπικής κοινωνίας.

3. Μιχάλης Πάτσης, Ζωή στο δρόμο, Αθήνα 2015. Δέκα διηγήματα με κοινό τους τόπο τη Μόσχα και συγκεκριμένα τη Μόσχα των δρόμων και των αστέγων, των μπομζ. Κάθε διήγημα και μια ιστορία γλυκόπικρη για τη σκληρή ζωή εκείνων που δεν έχουν στον ήλιο μοίρα, έχουν όμως ένστικτο και θέληση για ζωή, ανθρωπιά και ανάγκη για ελευθερία. Ακολουθώντας τα βήματα των αφανών αυτών ηρώων στα τούνελ της Ρίγα, στην Οδό Τριάνσκ και οδό Μπρομίλοφσκαγια, στην Πλατεία Ιππασίας, ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται πως η μοίρα των αστέγων δεν έχει πατρίδα.

4. Ανδρέας-Μάριος Σουσουρής, Ιστο­ρίες του Χαράματος: 66.6 διηγήματα, Β΄ Τόμος, εκδ. Στοχαστής, Αθήνα 2016. Ο Σουσουρής ανανεώνει το ραντεβού του με τους αναγνώστες του χαράματος. Ο δεύτερος τόμος της ομώνυμης σειράς των 66,6 ιστοριών του είναι ένας ακόμη βλάσφημος , ευφυής, πολυσυλλεκτικός θησαυρός που θίγει ακρογωνιαίους λίθους της ζωής ή απλά σε θίγει… Μια χούφτα διηγήματα σε πυκνή γραφή, με τις λέξεις και τα λόγια μετρημένα, να υπονοούν το οφθαλμοφανές, το βλακώδες, το φτηνό, το ποταπό, το ακαθόριστο, το υπερβατικό. 

5. Γιώργος Ν. Μανιώτης, Η τριλογία της λιτότητας, εκδ. Όστρια, Αθήνα 2015. Μια τριλογία που απαρτίζεται από… τέσσερα θεατρικά έργα από τον ενεργό εδώ και τέσσερεις δεκαετίες σημαντικό μας πεζογράφο και θεατρικό συγγραφέα, Γιώργο Μανιώτη. Τέσσερα έργα που αποτελούν μια συνειδητή αισθητική πρόταση αστικού θεάτρου με τσεχωφικές αναφορές, ως προς το σατιρικό και εύθυμο μέσα στο ζόφο του δράματος πνεύμα τους. Τέσσερα έργα γραμμένα για τη σύγχρονη σκηνή, με διαχρονικό όμως άρωμα, όπου όλα τα νοήματα υπονοούνται και υποφώσκουν στο σκοτάδι ενδεδυμένα με τον πεσιμιστικό μανδύα του γράφοντος, αλλά και ταυτόχρονα συνθλίβουν με τη δυναμική του θεατρικού τους λόγου τα κακώς κείμενα του νεοελληνικού μεταπολιτευτικού ονείρου. Ο Γιώργος Μανιώτης με το έργο αυτό, ανήκει σε εκείνους που έσπασαν την ένοχη σιωπή-συγκάλυψη των Ελλήνων συγγραφέων, αποκαλύπτοντας το πραγματικό πρόσωπο της μεταπολιτευτικής χρεοκοπίας. 

6. Χρήστος Κεραμίδης, Ο Αύγουστος που περιμένω, εκδ. Στοχαστής, Αθήνα 2016. Άρωμα καλής ποίησης γεμάτο νοσταλγία για τη χαμένη αθωότητα, τη νιότη που ξεθωριάζει, τα απραγματοποίητα όνειρα, το φευγαλέο της ύπαρξης. Δείγμα γραφής: «Ως εκεί να φτάσεις. / Ως εκεί που μπορείς, / αγγίζοντας την ψυχή των πραγμάτων. / Για το σχήμα τους μη νοιαστείς. / Έτσι κι αλλιώς θα χαθεί / μόλις σιγήσει η μουσική / και η φαντασμαγορία θα λάβει τέλος».

7. Αντώνης Μπουντούρης, Η αλλαξιά της θάλασσας, εκδ. Πανοπτικόν, Αθήνα 2017. Σε αυτή τη συλλογή η στιβαρότητα και η στιλπνότητα της ποιητικής γλώσσας ισορροπεί καίρια με το ειδικό βάρος του ποιητικού νοήματος. Δείγμα γραφής: «Είχες δίκιο, / Τρίφτηκε πολύ η νύχτα στους αγκώνες. / Οι στίχοι σου εκτορνεύονται ακόμη. / Σ’αυτούς, / που κόλλησε στον ουρανίσκο μια χολή, / μην ξαναστείλεις γράμμα. / Στους άλλους, / με τα μουλιασμένα μάτια, / τ’ αληθινό σου όνομα να στείλεις». (Αφιερωμένη στη μνήμη του Α.Αλεξάνδρου)

8. Δημήτρης Τρωαδίτης, Με μια κόκκινη ανάταση, εκδ. Στοχαστής, Αθήνα 2016. Η νέα ποιητική συλλογή του ποιητή και ιδρυτή της γνωστής ιστοσελίδας ποίησης «Το Κόσκινο» με ποιήματα που σφύζουν από πάθος και ποιούν ήθος. Δείγμα γραφής: «Αναστενάζουν τα μουγκρητά μου / αλυσοδεμένα από βασιλιάδες / με πορφυρούς μανδύες / με διαταγές να εκτελεστούν / σε πόλεις με τεράστιες λαμπάδες / αντί για φωτισμό /που αιμορραγούν εκ των έσω».

9. Νικόλας Λεβέντης, Με την ελπίδα της αποδοχής, εκδ. Θερμαϊκός, Θεσσαλονίκη 2015. Ποιήματα για τα δύο άκρα, τη ζωή και τον θάνατο, ποιήματα με έντονη πνευματικότητα και μελαγχολική ενατένιση. Δείγμα γραφής: «Η διδασκαλία της ιστορίας / στοχεύει στη γνώση / των «προσεχώς» της ζωής. / Μαθαίνεις τι θα επαναληφθεί. / Πώς θα πεθάνεις από αυτούς που πέθαναν. / Πώς θα προασπίσεις εκείνα που προασπισμένα χάθηκαν. / Πόσο ανόητος ήμουν! / Ήλπιζα στο μέλλον. / Τελικά, ήρθε νωρίτερα».

10. Αντώνης Πιλλάς, Θραύσματα. Σειρά Δεύτερη, Λευκωσία 2016. 212 ποιητικά θραύσματα χαμένων αναμνήσεων μιας αλλοτινής εποχής και βαθιάς ενδοσκόπησης περί του κύκλου της ζωής. Δείγμα γραφής: «Μπαίνοντας μες στο ποίημα / οι λέξεις ξαναλάμπουν. / Στην ποίηση βρίσκεις τη χαρά / και την αιώνια θλίψη. / Να ’ξερες τι στοιχημάτισα / μ’ αυτές τις λέξεις. / Τι να σου κάνουν / λέξεις φτωχές και τόση λίγη / ζωή μπροστά στης ποίησης / τ’ απροσμέτρητο;».