ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ-SCRIPTA MANENT
Αντόνιο (Antonio) Γκράμσι (Gramsci)
Ο Αντόνιο Γκράμσι (Άλες Σαρδηνίας 1891- Ρώμη 1937) υπήρξε φιλόσοφος, συγγραφέας, πολιτικός και πολιτικός θεωρητικός. Από νωρίς ήρθε σε επαφή με τις σοσιαλιστικές ιδέες και εντάχθηκε δυναμικά στο Σοσιαλιστικό Κόμμα. Στις 21 Ιανουαρίου 1921, ιδρύει με μια πλειάδα σοσιαλιστών συντρόφων το Κ.Κ. Ιταλίας. Η άνοδος των φασιστών στην εξουσία είχε ως αποτέλεσμα να τεθούν εκτός νόμου το Κ.Κ.Ι. και οι άλλες δημοκρατικές οργανώσεις και να συλληφθούν οι ηγέτες τους, ανάμεσα στους οποίους και ο Γκράμσι. Καταδικάστηκε σε εικοσαετή φυλάκιση και πέθανε στη φυλακή αφήνοντας πίσω έναν τεράστιο όγκο δοκιμίων, άρθρων και σημειώσεων, που εκδόθηκαν για πρώτη φορά ύστερα από τον πόλεμο υπό τον ευρύτερο τίτλο Τα Τετράδια της Φυλακής και επηρεάσαν σημαντικά τις ριζοσπαστικές ιδέες σε όλον τον κόσμο.
Το αμάρτημα του να μην είσαι γνωστός. [Πώς οι Τούρκοι έσφαξαν εκατοντάδες χιλιάδες Αρμένιους]
Έτσι γίνεται πάντα. Προκειμένου κάτι να τραβήξει το ενδιαφέρον μας, να μας συγκινήσει, να γίνει βίωμά μας, είναι απαραίτητο να συμβεί κοντά μας, σε λαούς που τους έχουμε ακουστά και που εντάσσονται έτσι στο πλαίσιο του δικού μας ανθρωπισμού. Στον Μπάρμπα-Γκοριό ο Μπαλζάκ θέτει στον Ραστινιάκ την εξής ερώτηση: «Εάν ήξερες ότι κάθε φορά που τρως πορτοκάλι πρέπει να πεθάνει ένας Κινέζος, δεν θα έτρωγες πια πορτοκάλια;» Και ο Ραστινιάκ απαντά λίγο πολύ έτσι: «Τα πορτοκάλια κι εγώ είμαστε κοντά, τα γνωρίζω, και οι Κινέζοι είναι τόσο μακριά που δεν είμαι καν βέβαιος ότι υπάρχουν». Εμείς, για την αλήθεια, δεν θα απαντούσαμε ποτέ τόσο κυνικά όσο ο Ραστινιάκ. Εντούτοις, όταν ακούσαμε πως οι Τούρκοι έσφαξαν εκατοντάδες χιλιάδες Αρμενίους, μήπως αισθανθήκαμε εκείνη την μαχαιριά στη σάρκα μας που μας πλήττει κάθε φορά που η ματιά μας πέφτει επάνω σε κακοποιημένα σώματα και που νιώσαμε αγωνιώντας αμέσως μετά τη γερμανική εισβολή στο Βέλγιο;
Είναι μεγάλο αμάρτημα να είσαι άγνωστος. Σημαίνει ότι μένεις απομονωμένος, κλεισμένος στον πόνο σου, χωρίς καμία βοήθεια ούτε παρηγοριά. Για έναν λαό, μια φυλή, αυτό σημαίνει αργή αποσύνθεση, τη σταδιακή έκλειψη κάθε διεθνούς δεσμού, η εγκατάλειψη στον εαυτό μας, άπραγοι κι εγκαταλελειμμένοι ενώπιον εκείνου που δεν έχει άλλα επιχειρήματα παρά μόνον τη σπάθη και την πεποίθηση ότι πληροί το θρησκευτικό του καθήκον εξοντώνοντας τους απίστους. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η Αρμενία δεν εισέπραξε ποτέ, στη χειρότερη περίοδο της ιστορίας της, παρά μόνον κάποια πλατωνική δήλωση περί ελέους προς αυτήν και αγανάκτησης προς τους θύτες της. Οι «αρμενικές σφαγές» έγιναν παροιμιώδεις, αλλά ήταν μόνο ηχηρές λέξεις που δεν ήταν σε θέση να δημιουργήσουν φαντάσματα, ζωντανές εικόνες με ανθρώπους με σάρκα και οστά. Ήταν δυνατόν να υποχρεώσουμε την Τουρκία, συνδεδεμένη με όλα τα ευρωπαϊκά έθνη με κάθε είδους συμφέροντα, να μην βασανίσει κατ’ αυτόν τον τρόπο όσους, κατά βάθος, δεν ζητούσαν τίποτε άλλο παρά να τους αφήσουν ήσυχους. Τίποτε δεν κάναμε ποτέ, ή τουλάχιστον τίποτα που να είχε συγκεκριμένα αποτελέσματα. Περί Αρμενίας μιλούσε ενίοτε ο Βίκο Μαντεγκάτσα στις φλύαρες αναλύσεις του με θέμα την ανατολική πολιτική. Ο ευρωπαϊκός πόλεμος έθεσε ξανά επί τάπητος το αρμενικό ζήτημα. Αλλά χωρίς αποφασιστικότητα. Στην πτώση του Ερζερούμ στα χέρια των Ρώσων, στην πιθανή υποχώρηση των Τούρκων από όλη τη χώρα των Αρμενίων οι εφημερίδες δεν αφιέρωσαν ούτε τον ίδιο χώρο που κάλυψαν με την προσγείωση του Ζέππελιν στη Γαλλία. Οι Αρμένιοι που ζουν διάσπαρτοι στην Ευρώπη θα έπρεπε να κάνουν γνωστή την πατρίδα τους, την ιστορία τους, τη λογοτεχνία τους. Συνέβη σε μικρότερη κλίμακα στην Αρμενία ό,τι συνέβη σε μεγαλύτερη στην Περσία. Ποιος γνωρίζει ότι οι λαμπρότεροι Άραβες (ο Αβερρόης, ο Αβικέννας και άλλοι) ήταν αντίθετα… Πέρσες; Ποιος ξέρει ότι εκείνος που συνήθως αποκαλούμε αραβικό πολιτισμό ήταν στην πραγματικότητα κατά μεγάλο μέρος περσικός; Κατά τον ίδιο τρόπο, ποιος γνωρίζει ότι οι τελευταίες προσπάθειες ανανέωσης της Τουρκίας οφείλονταν στους Αρμενίους και τους Εβραίους; Οι Αρμένιοι θα έπρεπε να κάνουν γνωστή την Αρμενία, να την καταστήσουν ζωντανή στη συνείδηση όσων τώρα την αγνοούν, δεν την ξέρουν , δεν την αισθάνονται. Στο Τορίνο κάτι έγινε. Εδώ και μερικούς μήνες εκδίδεται περιοδικό που τιτλοφορείται «Αρμενία», το οποίο, με σοβαρές προθέσεις και με διάφορους συνεργάτες, αναφέρει τι είναι, τι επιδιώκει, τι θα έπρεπε να κάνει ο αρμενικός λαός. Το περιοδικό αυτό θα έπρεπε να ξεκινήσει την έκδοση σειράς βιβλίων, τα οποία, με πειθώ και αποδείξεις, να μπορούν να δώσουν στην Ιταλία μια εικόνα της γλώσσας, της ιστορίας, του πολιτισμού, της ποίησης του αρμενικού λαού.
Στην εφημερίδα «Il Grido del Popolo», 11 Μαρτίου 1916
Αδημοσίευτο στα Ελληνικά. Μετάφραση: Δημήτρης Δεληολάνης
πίσω στα περιεχόμενα: