ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΕΚΔΟΣΗΣ τεύχους 64
Α΄
Όλα τα δεδομένα συγκλίνουν ότι το 2014 θα είναι – κατά κοινή ομολογία – έτος καμπής για τις τύχες της Ελλάδας και του ελληνικού λαού.
Θα είναι όμως και η χρονιά που η μαχόμενη Αριστερά θα δοκιμαστεί σκληρά στο αν μπορεί από αμυντικό κίνημα διαμαρτυρίας και υπεράσπισης λαϊκών αιτημάτων να αναχθεί σε ηγεμονική δύναμη του υπό διαμόρφωση εθνικού-λαϊκού μπλοκ και καταλύτης στην ανατροπή του κυρίαρχου συγκροτήματος εξουσίας.
Εν όψει λοιπόν της αναπόφευκτης αναμέτρησης ήρθε η ώρα ως ενεργοί πολίτες να αναστοχαστούμε για τα μεγάλα διακυβεύματα, να μετρήσουμε το έχειν μας, να αποφασίσουμε αν θα πολεμήσουμε και να στοιχηθούμε σε θέση μάχης. Σε κάθε περίπτωση όπως θα έλεγε και ο στρατηγός Μακρυγιάννης «Η θέση όπου είμαστε εδώ είναι τοιούτη· και θα ιδούμεν την τύχη μας οι αδύνατοι με τους δυνατούς».
Τα «Τετράδια» έχουν κατ’ επανάληψη θέσει στο κέντρο της προβληματικής τους τα κομβικά γεωπολιτικά, εθνικά και κοινωνικά δεδομένα που συνθέτουν το μωσαϊκό της σύγχρονής μας πραγματικότητας. Φρονούμε, όμως, ότι απαραίτητο είναι να σταθούμε σε κάποιες διαπιστώσεις που η παρούσα συγκυρία αναδεικνύει και που χωρίς την συστηματική και συνδυαστική συμπερίληψή τους στην καθόλου προβληματική μας ο οιοσδήποτε σχεδιασμός καθίσταται ατελής ή ανεπαρκής.
Η πρώτη διαπίστωση σχετίζεται με το γεγονός ότι ο εξ Ανατολών γείτονάς μας αποτελεί μιαν εξαιρετικά προβληματική-επιθετική περίπτωση, που δημιουργεί αναστάτωση σε όλη την Ανατολική Λεκάνη της Μεσογείου και που τις επιπτώσεις της πολιτικής του τις πληρώνουμε όλοι ακριβά. Γιατί δεν αποτελεί σενάριο φαντασίας, αλλά απτή πραγματικότητα ότι η σταθερά αναθεωρητική στάση της Τουρκίας στην προσπάθεια υλοποίησης ενός μακροπρόθεσμου παντουρκιστικού-παντουρανιστικού-πανισλαμικού σχεδίου, εφαρμόζεται ήδη στην Κύπρο με την παράνομη εισβολή, κατοχή και εποικισμό του 40% της Κυπριακής Δημοκρατίας, δοκιμάζεται καθημερινά στο Αιγαίο και επιβεβαιώνεται πανηγυρικά στη Θράκη.
Η δεύτερη είναι, ότι, καίτοι πληγωμένοι, οι Αμερικανοί εξακολουθούν να είναι τα αφεντικά στην περιοχή, γεγονός που το επιβεβαιώνει η πολλαπλού χαρακτήρα επέμβασή τους σε όλα τα καίρια μέτωπα.
Η τρίτη είναι ότι το Βερολίνο είναι και θα είναι αμείλικτο στην εφαρμογή των κεντρικών του στοχεύσεων. Ότι δεν σκοπεύει να αφήσει την Αριστερά να του ξηλώσει το πουλόβερ της ευρωπαϊκής του πολιτικής και θα αντιδράσει κλείνοντας την στρόφιγγα παροχής ρευστού, βυσσοδομώντας πολιτικά και ενεργοποιώντας με κάθε τρόπο και μέσο εσωτερικές δυνάμεις που εκφράζουν το στρατόπεδο της εθελοδουλείας.
Η τέταρτη είναι ότι το χάλι στο οποίο βρίσκεται ο τόπος δεν αφορά μόνο την οικονομία αλλά και τα καθόλου εθνικά μας θέματα. Η εμφανέστατη αποδυνάμωσή μας σε αυτή την σφαίρα αυξάνει τα μέγιστα την δυνατότητα της όποιας άλλης πλευράς για επιλεγμένες παρεμβάσεις, όπως εμφανέστατα το αποδεικνύει η νέα μεθόδευση στο Κυπριακό με την ολική επαναφορά ενός νέας κοπής απαράδεκτου Σχεδίου, παραλλαγής του φρανκενσταϊνικής έμπνευσης τερατουργήματος Ανάν, για προβοκάτσιες ή κάθε είδους χτυπήματα κάτω από τη ζώνη που μπορούν να οδηγήσουν σε μια νέα τραγωδία, σε ένα νέο εθνικό ακρωτηριασμό.
Τέλος, η πέμπτη είναι ότι όχι μόνον η δικομματική, αλλά και το σύνολο, σχεδόν, του κυρίαρχου συγκροτήματος εξουσίας δεν είναι απλώς χειροπόδαρα δεμένο στα μνημόνια και την ξένη εξάρτηση, αλλά έχει προτάξει ως συνειδητή ταξική του επιλογή αυτόν τον εθελόδουλο και λούμπεν τρόπο λειτουργείν. «Η χρηματική αριστοκρατία, με τον τρόπο πλουτισμού της, όπως και με τις απολαύσεις της, δεν είναι τίποτα άλλο παρά η αναγέννηση του κουρελοπρολεταριάτου στα ανώτατα στρώματα της αστικής κοινωνίας», επισήμαινε ο Μαρξ και καλό είναι να μην το ξεχνάμε.
Είναι προφανές ότι ολόκληρη η κοινωνία έρχεται αντιμέτωπη με τα παραπάνω κρίσιμα ζητήματα που δεν είναι, άλλωστε, και τα μοναδικά.
Αν και προφανώς δεν υπάρχει βασιλική οδός, εντούτοις, ο ελληνικός λαός θα βρεθεί αντιμέτωπος με ένα αποφασιστικό δίλημμα. Το να επιλέξει δηλαδή ανάμεσα σε δύο στρατόπεδα. Το στρατόπεδο της εθελοδουλείας, που εκφραστές έχει το ΠΑΣΟΚ την ΝΔ και την ΔΗΜΑΡ και το στρατόπεδο της αντίστασης στην Νέα Τάξη, το νεοφιλελευθερισμό, την εξάρτηση και τα μνημόνια, που κύριος εκφραστής του είναι η Αριστερά, με κεντρικό κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ.
Η Αριστερά, λοιπόν, αλλά ποια Αριστερά;
Να κάτι που αν και φαίνεται αυτονόητο εντούτοις δεν δείχνει να έχει συγκεκριμένα οριοθετηθεί. Σε μια συνέντευξη που μας έδωσε στα «Τετράδια» το 1988 ο Νορμπέρτο Μπόμπιο, είχε ξεκαθαρίσει ότι δεν υπάρχει ένας ορισμός του σοσιαλισμού και αρκέστηκε να αναφερθεί στον «δικό του».
Έχοντας επίγνωση ότι το ίδιο ισχύει και για την Αριστερά (αφού όλοι από το ΠΑΣΟΚ και την ΔΗΜΑΡ μέχρι τον ΣΥΡΙΖΑ, το ΚΚΕ, την ΑΝΤΑΡΣΥΑ, κ.λπ. αναφέρονται σε αυτήν), ας επιχειρήσουμε να δώσουμε την «δική μας» προσέγγιση που ορίζει ως Αριστερά τον πολιτικό και κοινωνικό χώρο, την πολιτική και κοινωνική δύναμη που μπορεί να δίνει απαντήσεις-λύσεις στα κρίσιμα διακυβεύματα μιας συγκεκριμένης ιστορικής περιόδου και ενός συγκεκριμένου γεωγραφικού χώρου και κοινωνικού σχηματισμού, πάντοτε κάτω από την σκοπιά των υποτελών τάξεων και της κοινωνικής χειραφέτησης και σταθερά και αταλάντευτα υπέρ των εθνικών και κοινωνικών συμφερόντων του λαού.
Αν τα παραπάνω στοιχειωδώς ευσταθούν τότε το ζήτημα που ευθέως τίθεται είναι σε ποιο βαθμό η μαχόμενη Αριστερά και το λαϊκό κίνημα οργανικό κομμάτι του οποίου αποτελεί, είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν και να διαχειριστούν τα παραπάνω προβλήματα τόσο από την σκοπιά των υποτελών τάξεων, όσο και την ευρύτερη εθνική σκοπιά.
Η απάντηση με βάση την υπάρχουσα κατάσταση είναι ότι τόσο το λαϊκό κίνημα, όσο και η μαχόμενη Αριστερά βρίσκονται σε ένα επίπεδο σαφώς κατώτερο από τις απαιτήσεις των καιρών. Ειδικότερα όσον αφορά τον ΣΥΡΙΖΑ, αναλύοντας περισσότερο τα πράγματα θα διαπιστώσουμε μια σειρά θετικών βημάτων που από μόνα τους όμως φαίνεται ότι δεν αρκούν.
Συγκεκριμένα, γεγονός αποτελεί το ότι ένα περιορισμένης εμβέλειας αριστερό ριζοσπαστικό κίνημα κατόρθωσε χάρη στις προσπάθειες όλων των συνιστωσών του, αλλά και εξαιτίας της ανάδειξης στην ηγεσία του ενός χαρισματικού ηγέτη να υπερβεί όχι μόνο εαυτόν αλλά και την καθόλου ιστορική Αριστερά, καλύπτοντας το 1/3 του εκλογικού σώματος.
Σημαντική νίκη κάτω από ομαλές συνθήκες, ευάλωτη όμως και αναστρέψιμη σε ένα ασταθές και ναρκοθετημένο περιβάλλον.
Τόσο, λοιπόν, το εκλογικό αποτέλεσμα όσο και οι εν συνεχεία εξελίξεις θέτουν μεγάλης κλίμακας καθήκοντα σε όλα τα μέλη και στελέχη αλλά και στον ίδιο τον Αλέξη Τσίπρα που δεν μπορεί να επαναπαυτεί στο θετικό γεγονός ότι ανεδείχθη ηγέτης της μείζονος Αριστεράς. Τουναντίον, η ίδια η σκληρή πραγματικότητα επιτάσσει ότι πρέπει να θωρακιστεί σε όλα τα επίπεδα, ώστε στις επόμενες εκλογές να μπορεί με επάρκεια ως ενδεχόμενος πρωθυπουργός να σταθεί στο ύψος του εθνικού ηγέτη. Ηγέτη της καθόλου Αριστεράς και ηγέτη του νέου εθνικού-λαϊκού μπλοκ που θα σπάσει τα δεσμά της χώρας και της κοινωνίας.
Και εδώ είναι ακριβώς που αναφύεται μέσα από την ίδια την πραγματικότητα απειλητικό το πρόβλημα της υστέρησης και της ανεπάρκειας. Γιατί πρέπει κάποιος να εθελοτυφλεί για να μην αναγνωρίσει ότι, παρά τις σημαντικές προόδους, υπάρχει πρόβλημα όσον αφορά την λειτουργία του ΣΥΡΙΖΑ, ότι η όλη λογική, διάρθρωση και πρακτική του αντιστοιχεί περισσότερο στον πριν το 2012 πολιτικό σχηματισμό. Ότι η αναντιστοιχία ανάμεσα στον «τακτικό στρατό» του 5% και τους «άτακτους» του υπόλοιπου 25% είναι εμφανής. Ότι η δύναμη της διάγνωσης και του καταγγελτικού λόγου ξεπέρασαν τα όριά τους. Αυτή είναι η αλήθεια.
Υπάρχει περίσσεια γραπτού και προφορικού λόγου. Το ενδιαφέρον, όμως, για την αριστερή εκδοχή του filioque είναι μηδενικό.
Η πραγματικότητα ωμά συμπυκνώνει όπως και 200 χρόνια πριν τα αιτήματα του ελληνικού λαού στο τρίπτυχο: εθνική ανεξαρτησία – δημοκρατία – κοινωνική δικαιοσύνη.
Τα «Τετράδια», σταθερά και κατ’ επανάληψη, έχουν τονίσει ότι ο αποφασιστικός κρίκος στην αλυσίδα φέρνει το όνομα Δημοκρατία.
Η Ελλάδα χρειάζεται το νέο 1843 της και η Ευρώπη το νέο 1848 της.
Δεν μπορείς να καταστρέφεις χωρίς να δημιουργείς. Βρισκόμαστε σε μια πολύ κρίσιμη καμπή που δεν προσφέρεται σε κανενός είδους υπεραισιοδοξίες και κορδώματα, που, όπως σωστά επεσήμανε ο Γκράμσι, δεν είναι παρά ένας τρόπος για να υπερασπίζεται κανείς την τεμπελιά του, την ανευθυνότητα και την θέλησή του να μην κάνει τίποτα.
Η βοή των πλησιαζόντων γεγονότων είναι εκκωφαντική. Η στάση όμως του κόμματος της μαχόμενης Αριστεράς, αδιαμφισβήτητα αγωνιστική, παραμένει αμήχανη σε μια σειρά ζητημάτων με κορυφαία το ποιοι είναι οι φίλοι μας και ποιοι οι εχθροί μας ως προς το κομβικό πρόβλημα των συμμαχιών.
Αυτό όμως, πέραν των άλλων, μαρτυρεί ότι δεν έχει συνειδητοποιηθεί η διαφορά ανάμεσα στο κόμμα και την κοινωνία. Ότι άλλο είναι το κόμμα της ριζοσπαστικής, δημοκρατικής, πατριωτικής Αριστεράς και άλλο το κατά Γκράμσι εθνικό-λαϊκό μπλοκ που μέσα σε αυτό με πολιτικά οριοθετημένο τρόπο το κόμμα ως δύναμη ηθικής και πολιτικής αναμόρφωσης επιδιώκει δημοκρατικά την ηγεμονία.
Όλοι πλέον γνωρίζουν πόσο δύσκολο είναι αυτό να κατανοηθεί και εφαρμοστεί. Ο ταχυδρόμος της ιστορίας αναζητεί παραλήπτη για να του επιδώσει το μήνυμά της. Οι καιροί ευνοούν τις αλλαγές. Η κατάσταση δεν είναι η καλύτερη, είναι όμως σαφέστατα αναστρέψιμη, αρκεί η μαχόμενη Αριστερά όχι απλώς να παραλάβει, αλλά και να διαβάσει προσεκτικά το μήνυμα που θα της επιδώσει ο ταχυδρόμος της ιστορίας.
Β΄
Η ανάληψη πρωτοβουλίας από το Τμήμα Πολιτισμού της Νομαρχιακής Επιτροπής Α΄ Αθήνας του ΣΥΡΙΖΑ, για μια ανοιχτή εκδήλωση την Παρασκευή 8 Νοεμβρίου 2013 με θέμα:
28η Οκτωβρίου 1940 – Εθνική Αντίσταση
Το ΕΑΜ και ο Δημοκρατικός Πατριωτισμός
ήταν για τα «Τετράδια» μια ευχάριστη έκπληξη.
Κι αυτό, γιατί τα «Τετράδια», όπως γνωρίζουν οι αναγνώστες τους, είναι ως ξεχωριστό ρεύμα στα πλαίσια της Αριστεράς από την ίδρυσή τους το 1980 βαθύτατα επηρεασμένα από την ιδεολογία του Δημοκρατικού Πατριωτισμού, του αρχιτέκτονα και πατέρα της Ελληνικής Ανεξαρτησίας Ρήγα Βελεστινλή, τον οποίο – άλλωστε – θεωρούν ως το αφετηριακό ορόσημο και οδόσημο της ελληνικής νεωτερικότητας και του ελληνικού ριζοσπαστισμού.
Αυτές τις ιδέες εξέφρασε το μέγιστο δημιούργημα του ελληνικού λαού, το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο, που αποτέλεσε και αποτελεί τον πολικό αστέρα για τους ιδρυτές του περιοδικού και στο οποίο – κατά την γνώμη μας – αποτυπώθηκε με τον πιο σαφή και δημιουργικό τρόπο η λογική του:
θέλουμε λεύτερη εμείς πατρίδα
και πανανθρώπινη την λευτεριά,
η σύνθεση του εθνικού με το κοινωνικό, του πατριωτισμού με τον διεθνισμό, η σύζευξη με δυο λόγια των στόχων της εθνικής και κοινωνικής χειραφέτησης από την σκοπιά των υποτελών τάξεων και υπό την ηγεμονία της Αριστεράς σε αυθεντικά δημοκρατική-πατριωτική βάση.
Στην εκδήλωση που έγινε στον δραστήριο και φιλόξενο πολυχώρο της «Ανοιχτής Πόλης», συντονιστής ήταν ο Σπύρος Μπενετάτος, δρ. φιλοσοφίας, εντεταλμένος στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και βασικοί ομιλητές οι Μιχάλης Λυμπεράτος, Μενέλαος Χαραλαμπίδης, Προκόπης Παπαστράτης, Στέφανος Δημητρίου και Στρατής Μπουρνάζος, ενώ στην συνέχεια ακολούθησε εκτεταμένη συζήτηση και επιμέρους τοποθετήσεις.
Με βάση αυτό το εξαιρετικά ενδιαφέρον υλικό, που αποτελεί και τον κορμό του αφιερώματος, τα «Τετράδια», σε συνεννόηση με τους συντελεστές της ημερίδας, παρουσιάζουν στο έκτακτο αυτό τεύχος το σύνολο των ομιλιών που ακούστηκαν.
Τα κείμενα δίνονται στην πλήρη και οριστική τους μορφή, με το «ευνόητο χτένισμα», βιβλιογραφική κ.λπ. τεκμηρίωση ή συμπληρωματικές εκ των υστέρων παρεμβάσεις των συγγραφέων στο εκφωνηθέν κείμενο.
Στο αφιέρωμα, όμως, φιλοξενούνται, όπως θα διαπιστώσετε, και τέσσερα ακόμη κείμενα, οργανικά – κατά τη γνώμη μας – ενταγμένα στον όλο πυρήνα.
Πρόκειται για την επιστολή του Άρη Βελουχιώτη στον Παναγιώτη Κανελλόπουλο και – κυρίως – για τον ιστορικό του λόγο στην Λαμία, για ένα κείμενο του Λαοκράτη Βάσση που αντιστοιχεί στην προφορική παρέμβαση που έκανε στην ημερίδα και το οποίο, ευγενικά ανταποκρινόμενος στο αίτημά μας, το διατύπωσε και γραπτά και, τέλος, ένα πρωτότυπο κείμενο του Ιταλού καθηγητή σύγχρονης ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Statale του Μιλάνου, Marco Cuzzi,που αναφέρεται στην Διεθνή του Μουσολίνι και τις σχέσεις της με τους Έλληνες φασίστες ή φασίζοντες και το οποίο έγραψε αποκλειστικά χάριν των «Τετραδίων», ύστερα από συστηματική έρευνα των πρωτογενών πηγών, άγνωστων και ανέκδοτων εν πολλοίς στην Ελλάδα. Την όλη πρωτοβουλία ανέλαβε και ολοκλήρωσε μεταφράζοντας το κείμενο, ο Δημήτρης Δεληολάνης, προσθέτοντας ένα ακόμη ουσιαστικό ντοκουμέντο στα προηγούμενα που έχουμε ήδη δημοσιεύσει σε παρελθόντα τεύχη.
Τον σχεδιασμό, την συγκέντρωση κειμένων και την επιμέλεια του αφιερώματος είχαν οι Λουκάς Αξελός και Στέφανος Δημητρίου.
Το όλον εγχείρημα αφιερώνεται στην μνήμη των Παναγιώτη Κατερίνη, Περικλή Ροδάκη και Κώστα Φιλίνη, ανθρώπων που, με τον πιο αδρό τρόπο, συμβολίζουν το εαμικό ήθος, ανθρώπων βαθιάς και ουσιαστικής ουμανιστικής πολιτικής κουλτούρας και όχι μόνον, ανθρώπων που, με ποικίλους τρόπους, ως δάσκαλοι, φίλοι, σύντροφοι και συνεργάτες, στάθηκαν στο πλευρό των «Τετραδίων», εμπνέοντας και εμψυχώνοντάς μας.
πίσω στα περιεχόμενα: