Πληθαίνουν τα αναγνώσματα αλλά και ταινίες/ντοκιμαντέρ που αφορούν στις δεκαετίες του ’60 και του ’70 τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς. Τώρα που οι μέρες της αφθονίας μας έπαψαν να είναι καν μετρημένες η έντονη ανάγκη είτε κατάθεσης πεπραγμένων από άτομα τα οποία τα έζησαν την περίοδο και οι οποίοι συνήθως από τη μεταπολίτευση κι έπειτα είχαν παρουσία στη δημόσια ζωή της χώρας. Προφανώς και η σφραγίδα της ύστερης γνώσης αλλά και το βάρος της κρίσης, επικαθορίζουν τις απόψεις που διατυπώνονται όπως και τις επιμέρους κρίσεις για πρόσωπα και καταστάσεις ή και συνολικά για περιόδους (sixties, μεταπολίτευση) εν γένει. Παρ’ όλα αυτά τα ίδια ακριβώς στοιχεία έχουν επιτελέσει κι ένα θετικό ρόλο στο να πυροδοτήσουν συζητήσεις, προβληματισμούς αλλά και αναζητήσεις τόσο για το χθες όσο, κυρίως, για το αύριο. Αυτό φαίνεται να ώθησε την πλειονότητα των συγγραφέων στην παραγωγή των πονημάτων τους.Κάποια αναφέρονται στα μεγάλα αφηγήματα, όπως αυτό της επανάστασης. Οι αμετανόητοι του Κώστα Βεργόπουλου που κυκλοφόρησε το 2010 αποτελεί μια περιοδολόγηση στη ζωή του συγγραφέα – κυρίως – μέσα από την πρόσληψη των μεγάλων γεγονότων που είτε συντελέστηκαν κατά τη διάρκεια της μέχρι τώρα ζωής του είτε αποτέλεσαν τροφή για σκέψη, προβληματισμό ή και αντιπαραθέσεις. Ο Ισπανικός Εμφύλιος, ο Μάης του ’68, φιλοσοφικά και ιδεολογικά ζητήματα, Παρίσι και Αθήνα, εναλλάσσονται, παρουσιάζονται, κρίνονται αλλά και εν μέρει νοσταλγούνται στις σελίδες του ενδιαφέροντος αυτού πονήματος.

Από την άλλη έχουμε κείμενα όπως το Η εποχή της όρεξης: Ακολουθώντας το, ίχνη του ’60 του Βασίλη Καραποστόλη που κυκλοφόρησε το 2012 και ακολουθεί πιο εσωτερικές διαδρομές και (ανα)στοχασμούς. Αναφέρεται βέβαια σε τομές που αφορούν στην ελληνική κοινωνία, όπως ο εξηλεκτρισμός (άνευ σοβιέτ) και ο επακόλουθος εξοπλισμός με ηλεκτρονικές συσκευές της κατοικίας, η αντιπαροχή, κ.ά., όπως και σε πολιτικά επίδικα τα οποία, διαίρεσαν και προβλημάτισαν όπως το Κυπριακό ή τα Ιουλιανό, επιχειρώντας παράλληλα να ανιχνεύσει τις αλλαγές και τους μετασχηματισμούς που αυτές οι τομές και γεγονότα επέφεραν σε κοινωνικό και ατομικό επίπεδο. Σκιαγραφεί το πέρασμα της ελληνικής κοινωνίας από τη φάση της στέρησης/έλλειψης σε αυτή της αφθονίας και του καταναλωτισμού. Ο συγγραφέας εδώ δεν περιορίζεται σε ζητήματα που άπτονται τη σφαίρα του κοινωνικού συνόλου αλλά καταπιάνεται και με ιδιαίτερα ζητήματα που αφορούν στη νεολαία. Οι πειρατικοί ραδιοσταθμοί που εκπέμπουν στα ραδιοφωνάκια της ανήσυχης νεολαίας ροκ αλλά και οι μπουάτ της Πλάκας βρίσκουν το χώρο που τους αναλογεί στις σελίδες του βιβλίου.

Θα λέγαμε πως οι δυο τίτλοι αποτελούν τις δυο πλευρές του ίδιου νομίσματος, του πολιτικού και του προσωπικού. Το προσωπικό και το πολιτικό, ο ιμπεριαλισμός και η μοναξιά κατά ένα σύνθημα του τέλους της δεκαετίας του ’70, συνδέονται με μια διαλεκτική σχέση. Η απουσία του ενός εκ των δυο συστατικών στοιχείων της σχέσης αυτής συνήθως οδηγεί τους ερευνητές κυρίως της περιόδου αυτής, γεμάτης ανατροπές σε όλους τους τομείς, με τη ριζοσπαστικοποίηση της νεολαίας σε όλα τα επίπεδα, σε αποσπασματικά ερωτήματα και προβληματικές.

Έχουμε επίσης την – θετική – εμφάνιση επιστημονικών έργων που ασχολούνται καθαρά με το ζήτημα, νεολαία, της συγκεκριμένης περιόδου και μάλιστα με πτυχές της που έχουν να κάνουν περισσότερο με την πολιτιστική διάσταση του ζητήματος ή και με την ανάδυση της νεολαίας από το περιθώριο στο οποίο βρισκόταν μέχρι τότε και η τοποθέτησή της στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Χαρακτηριστική και συνάμα εξαιρετικά σημαντική και χρήσιμη είναι η δουλειά του Κώστα Κατσάπη, τόσο το Ήχοι και απόηχοι: Κοινωνική Ιστορία του Ροκ Εν Ρολ Φαινομένου στην Ελλάδα, 1956-1967, το οποίο κυκλοφόρησε πριν μερικά χρόνια όσο και η τελευταία του δουλειά που κυκλοφόρησε το 2013, Το «Πρόβλημα Νεολαία»: Μοντέρνοι Νέοι, Παράδοση και Αμφισβήτηση στην Μεταπολεμική/Ελλάδα, 1964-1974. Το τελευταίο του πόνημα ασχολείται με την κατά βάση μη στρατευμένη νεολαία που εξέφραζε τις απόψεις και την αμφισβήτησή της κυρίως πολιτισμικά, με το ντύσιμό της, το παρουσιαστικό και τον τρόπο διασκέδασής της. Μια επιφύλαξη μόνο σε σχέση με το βιβλίο είναι κατά πόσο το κίνημα των χίπις και η αμερικανική διαδρομή νεολαιίστικης αμφισβήτησης, η οποία περιγράφεται εξαιρετικά στις σελίδες του βιβλίου, συνομιλεί σε ικανοποιητικό βαθμό με την ελληνική περίπτωση. Χωρίς βέβαια να παραβλέπουμε πως όντως υπήρξαν περιπτώσεις χιπισμού στην Ελλάδα αλλά και συνάντηση αμφισβητησιών νεολαίων από την Ελλάδα με χίπιδες άλλων χωρών που παραθέριζαν σε Ίο, Μάταλα, και αλλού. Όπως επίσης υπήρξε και μια πρώτη συνάντηση με ρεύματα αμφισβήτησης που δεν άπτονται της καθαρά πολιτικής διάστασης με την συνάντηση, συνεύρεση και επικοινωνία μιας μικρής ομάδας κυρίως νεολαίων με κύκλους των Μπητ κατά την διαμονή των τελευταίων στην Ελλάδα μετά τη δίωξή τους από την Ταγγέρη.

Αντί επιλόγου και για τους λάτρες του ντοκιμαντέρ και του κινηματογράφου προτείνουμε την ταινία Μετά το Μάη (Après Mai) του Ολιβιέ Ασαγιάς η οποία παρουσιάζει τη γαλλική νεολαία μετά το Μάη του ’68, με τους προβληματισμούς, τις αυταπάτες και τα αδιέξοδα σε προσωπικό, πολιτιστικό και πολιτισμικό επίπεδο που οξύνθηκαν από τα τέλη της δεκαετίας του ’60 κι έπειτα, και το ντοκιμαντέρ του Γιάννη Χαριτΐδη, Φωνές από το Υπόγειο, για την ελληνική underground σκηνή που αφορά στην παρουσίαση ποιητών, πεζογράφων και εικαστικών από το πρωτοποριακό περιοδικό «Πάλι», έως το «Ιδεοδρόμιο» του Λεωνίδα Χρηστάκη.