ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ-SCRIPTA MANENT
Ρήγας Βελεστινλής
Ο Ρήγας Βελεστινλής γνωστός κυρίως ως Ρήγας Φεραίος (Βελεστίνο 1757 – Βελιγράδι 1798) υπήρξε συγγραφέας, πολιτικός στοχαστής και επαναστάτης. Εθνομάρτυρας, πρόδρομος της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, πατέρας της Ελληνικής Ανεξαρτησίας, ανήκει στους βασικούς εκπροσώπους του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Μέσα από την εκδοτική, μεταφραστική και συγγραφική του δραστηριότητα – κυρίως στη Βιέννη – προσπάθησε να μεταφέρει τις ιδέες του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επανάστασης στον υπόδουλο Ελληνισμό. Δολοφονήθηκε μαζί με τους συντρόφους του από τις τουρκικές Αρχές στον πύργο του Βελιγραδίου Νεμπόισα. Ανάμεσα στα πολλά και σημαντικά έργα του συγκαταλέγονται η Χάρτα της Ελλάδας, η Νέα Πολιτική Διοίκησις και ο Θούριος.
Όταν η Διοίκησις βιάζη, αθετή, καταφρονή τα δίκαια του λαού
Νέα Πολιτική Διοίκησις
Ἄρθρον 21. Αἱ δημόσιοι συνδρομαὶ καὶ ἀνταμοιβαὶ εἶναι ἕνα ἱερὸν χρέος τῆς πατρίδος. Τὸ κοινὸν χρεωστεῖ μίαν βοήθειαν εἰς τοὺς δυστυχεῖς ἐγκατοίκους, τόσον εἰς τὸ νὰ τοὺς προμηθεύσῃ νὰ ἔχουν τὶ νὰ ἐργάζωνται, ὅσον καὶ νὰ δώσῃ τρόπον ζωῆς εἰς ἐκείνους, ὁποὺ δὲν ἠμποροῦν πλέον νὰ δουλεύσουν· ἤγουν, ἕνας γεωργός μὴν ἔχοντας βόδια κάθεται ἀργός· ἡ Πατρὶς ἔχει χρέος νὰ τὸν δώσῃ καὶ νὰ τὸν προσμένῃ ὥστε νὰ τὰ πληρώσῃ· ἕνας ἐσακατεύθη εἰς τὸν ὑπὲρ Πατρίδος πόλεμον, αὐτὴ πρέπει νὰ τὸν ἀνταμείψῃ καὶ νὰ τὸν τρέφῃ ἐν ὅσῳ ζῇ.
Ἄρθρον 28. Ἕνα ἔθνος ἔχει τὸ δίκαιον πάντοτε νὰ μετασχηματίσῃ καὶ νὰ μεταλλάξῃ τὴν νομοθεσίαν τοῦ· μιᾶς γενεᾶς πρόσωπα δὲν ἠμποροῦν νὰ καθυποτάξουν εἰς τοὺς νόμους των τὰ πρόσωπα, ὁποὺ θέλουν γεννηθῆ κατόπιν τοὺς.
Ἄρθρον 31. Τὰ ἐγκλήματα τῶν Ἐπιτρόπων τοῦ Ἔθνους καὶ τῶν ἀξιωματικῶν ποτὲ δὲν ἔχουν νὰ μείνουν ἀτιμώρητα. Κανένας δὲν ἔχει τὸ δίκαιον νὰ στοχάζεται τὸν ἑαυτὸν του ἀπαραβίαστον περισσότερον ἀπὸ τοὺς ἄλλους. Ἤγουν, ὅταν σφάλλῃ μεγάλος ἢ μικρός, ὁ Νόμος τὸν παιδεύει ἀφεύκτως κατὰ τὸ σφάλμα του, ἂς εἶναι καὶ ὁ πρῶτος ἀξιωματικός.
Ἄρθρον 33. Τὸ νὰ ἀντιστέκεται ὁ κάθε πολίτης, ὅταν τὸν καταθλίβουν καὶ τὸν ἀδικοῦν, εἶναι ἀποτέλεσμα τῶν ἄνω ρηθέντων δικαίων του· διότι κανένας δὲν ἀντιστέκεται, ὅταν ἠξεύρῃ πὼς θὲ νὰ λάβῃ τὸ δίκαιόν του μὲ τὴν συνδρομὴν τοῦ Νόμου.
Ἄρθρον 35. Ὅταν ἡ Διοίκησις βιάζῃ, καταφρονῇ τὰ δίκαια τοῦ λαοῦ καὶ δὲν εἰσακούῃ τὰ παράπονά του, τὸ νὰ κάμῃ τότε ὁ λαὸς ἢ κάθε μέρος τοῦ λαοῦ ἐπανάστασιν, νὰ ἀρπάζῃ τὰ ἄρματα καὶ νὰ τιμωρήσῃ τοὺς τυράννους του, εἶναι τὸ πλέον ἱερόν ἀπὸ ὁλα τὰ δίκαιά του καὶ τὸ πλέον ἀπαραίτητον ἀπὸ ὅλα τὰ χρέη του. Ἂν εὐρίσκωνται ὅμως εἰς τόπον, ὁποὺ εἶναι περισσότεροι τύραννοι, οἱ πλέον ἀνδρεῖοι πατριῶται καὶ φιλελεύθεροι πρέπει νὰ πιάσουν τὰ περάσματα τῶν δρόμων καὶ τὰ ὕψη τῶν βουνῶν, ἐν ὅσῳ ν᾽ ἀνταμωθοῦν πολλοί, νὰ πλυθήνῃ ὁ ἀριθμός των, καὶ τότε νὰ ἀρχίσουν τὴν ἐπιδρομὴν κατὰ τῶν τυράννων, κάμνοντες εἰς κάθε δέκα ἀνθρώπους ἕνα δέκαρχον, εἰς τοὺς 50 πεντηκόνταρχον, εἰς τοὺς ἑκατὸν ἑκατονταρχον· ὁ χιλίαρχος ἔχει δέκα ἑκατόνταρχους καὶ ὁ στρατηγὸς τρεῖς χιλιάρχους, ὁ δὲ ἀρχιστράτηγος πολλοὺς στρατηγούς.
Τα χρέη τῶν πόλεων, πολιτειῶν, χωρῶν, καὶ τῶν κατὰ μέρος πολιτῶν, ὁποὺ ἐχρωστοῦντο παρθέντα πρὸ πέντε χρόνων καὶ εἰς αὐτὸ τὸ διάστημα ἐπληρώνετο διάφορον εἰς τοὺς δανειστάς, ἡ παροῦσα Διοίκησις τὰ ἀναιρεῖ καὶ οἱ δανεισταὶ δὲν ἔχουν νὰ ζητοῦν εἰς τὸ ἐξῆς μήτε κεφάλαιον, μήτε διάφορον ἀπὸ τοὺς χρεώστας, ὡσὰν ὁποὺ ἐπῆραν τὰ δάνειά των, διότι διπλώνουν τὰ κεφάλαια εἰς πέντε χρόνους.
* Για περ. βλ. Ρήγας Βελεστινλής, Τα Επαναστατικά, επ. Δ. Καραμπερόπουλος, εκδ. Ε.Ε.Μ. Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 1994.
πίσω στα περιεχόμενα: