ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΤΙΚΗ: Πάολο Μαράνκα, Ραφαέλα Νάρνι: Κωδικός Ellenico. Τα μυστήρια του χρόνου
Πάολο Μαράνκα, Ραφαέλα Νάρνι, Κωδικός Ellenico. Τα μυστήρια του χρόνου, εκδ. Ίτανος, Ηράκλειο 2010, σελ. 573
Κυκλοφόρησε το 2008 και αποτέλεσε την έκπληξη του καλοκαιριού. Ο τίτλος του ήταν Ellenico και εκδόθηκε από τον μικρό εκδοτικό οίκο Τράτσε της Πεσκάρας. Ως συγγραφέας φερόταν κάποιος Λορέντζο Παραμάνα, όνομα που απηχούσε κάποια μακρινή ελληνική καταγωγή.
Γρήγορα το Ellenico κατάφερε γρήγορα να εξαντλήσει την πρώτη έκδοση και να ακολουθήσει η δεύτερη, τον Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου, φτάνοντας σε πωλήσεις τα 10 χιλιάδες αντίτυπα, αριθμό μυθικό για έργα που κινούνται εκτός εκδοτικού κυκλώματος. Γιατί αυτή η απρόσμενη επιτυχία; Η απάντηση κρύβεται στη ίδια τη φύση του βιβλίου. Ένα ιστορικό μυθιστόρημα: μια ογκώδης οικογενειακή ιστορία με επίκεντρο την Κρήτη, που ξετυλίγεται από το Βυζάντιο του Αλέξιου Κομνηνού μέχρι τις μέρες μας, διασχίζοντας κομβικά σημεία της πιο πρόσφατης ελληνικής ιστορίας, από το σχίσμα με την λατινική Εκκλησία μέχρι την Τουρκοκρατία, την Επανάσταση του 1821, την Μικρασιατική Καταστροφή, τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και την χούντα. Συνομιλητής της ελληνικής οικογένειας είναι, κυρίως στο δεύτερο μέρος του μυθιστορήματος, η Ιταλία, που με τη σειρά της αντιμετωπίζει τις περιπέτειες της πρόσφατης ιστορίας της: η νεοφασιστική τρομοκρατία και η στρατηγική της έντασης, οι συνωμοσίες της μυστικής μασονικής Στοάς Π2, οι Ερυθρές Ταξιαρχίες και η αριστερή τρομοκρατία.
Το μυθιστόρημα είναι καλογραμμένο και συναρπαστικό. Οι συγγραφείς γνωρίζουν σε βάθος την Ελλάδα και την ιστορία της και καταφέρνουν να περιγράψουν τα ιστορικά μας δράματα με πνεύμα που δείχνει μια κατανόηση που σπανίζει σε ξένους-κυρίως Ιταλούς- συγγραφείς. Τόσο που η πρώτη εκδοχή του ιταλικού Τύπου ήταν ότι πίσω από το ελληνοπρεπές ψευδώνυμο Λορέντζο Παραμάνα κρυβόταν κάποιος Ιταλός βυζαντινολόγος.
Γρήγορα όμως, ενθαρρυμένοι από την απροσδόκητη εμπορική επιτυχία, οι συγγραφείς αποφάσισαν να αποκαλυφθούν. Είναι δύο φιλέλληνες: ο Πάολο Μαράνκα, ανώτερος αξιωματούχος ιταλικού δημόσιου οργανισμού και η αρχαιολόγος –ιστορικός Ραφαέλα Νάρνι, αμφότεροι στο πρώτο τους λογοτεχνικό έργο. Ξεκίνησαν το πόνημα το 2002 από αγάπη για την Ελλάδα και την, εν πολλοίς άγνωστη στους Ιταλούς, ιστορία της. Μια ευτυχής προσπάθεια να σπάσει εκείνη που ο Ράνσιμαν αποκάλεσε «συνωμοσία της σιωπής» γύρω από το Βυζάντιο.
Το 2010 το Ellenico κυκλοφόρησε στα Ελληνικά από τον κρητικό εκδοτικό οίκο Ίτανος με τίτλο Κωδικός Ellenico. Τα μυστήρια του χρόνου. Η ελληνική έκδοση όμως μάλλον αδικεί το ιταλικό πρωτότυπο. Η μεταφράστρια γνωρίζει «φοιτητικά» Ιταλικά και κάνει χονδροειδή λάθη, συχνά με κρητικούς ιδιωματισμούς. Αναφέρουμε ενδεικτικά: «Γνωρίζωμε το παριζιάνικο Διακόσια, το γαλλικό Τριακόσια, το Τριακόσια στη Λομβαρδία και την Τοσκάνη, αλλά ελάχιστα τις επιδράσεις μεταξύ Δύσης και βυζαντινού κόσμου», σελ. 260. Αν η μεταφράστρια είχε φροντίσει τουλάχιστον να δει το αριστούργημα του Μπερνάρντο Μπερτολούτσι Novecento θα είχε καταλάβει ότι αυτά τα μυστηριώδη Διακόσια και Τριακόσια δεν είναι τίποτε άλλο από εκείνους που στα Ελληνικά αποκαλούμε 13ο και 14ο αιώνα αντίστοιχα. Βιασύνη; Ερασιτεχνισμός; Κακοπληρωμένη – άρα πρόχειρη – δουλειά; Όποιοι και αν είναι οι λόγοι, χάθηκε μια καλή ευκαιρία να γίνει ευρύτερα γνωστό το μυθιστόρημα αυτό, που είχε όλες τις περγαμηνές για να εκτιμηθεί και να αγαπηθεί από τους αναγνώστες της χώρας μας.
πίσω στα περιεχόμενα: