ΔΟΚΙΜΙΟ

1) Δημήτρης Κωνσταντακόπουλος, Η Κύπρος σε παγίδα, εκδ. Λιβάνη, Αθήνα 2008. Ας ξεκινήσουμε από τη διαπίστωση του συγγραφέα ότι «η απειλή για την ύπαρξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, δηλαδή του κυπριακού ελληνισμού, που εκδηλώθηκε το 2002, με την εμφάνιση του Σχεδίου Ανάν, ηττήθηκε με το δημοψήφισμα του 2004, παραμένει όμως, δυστυχώς, και σήμερα ενεργή, δεν έχει “πεθάνει”…» και από το ότι «το Σχέδιο Ανάν ήταν το χειρότερο Σύνταγμα της παγκόσμιας ιστορίας, η πρώτη εφαρμογή παγκοσμίως των ιδεών του ναζιστή φιλοσόφου Καρλ Σμιτ… και εκφράζει την πάγια πολιτική της “Aυτοκρατορίας” που ποτέ δεν ανέχτηκε την ανεξαρτησία της Κύπρου και της Ελλάδας…». Ο Δ.Κ. δεν καταπιάνεται πρώτη φορά με το επίμαχο αυτό ζήτημα. Προηγήθηκε η αναλυτική και συντριπτική σε επιχειρήματα μελέτη του Η αρπαγή της Κύπρου. Έτσι, με αφετηρία την προηγούμενη εργασία του, μπορούμε καλύτερα να ξετυλίξουμε το νήμα της νέας μελέτης του, που βυθίζεται χωρίς φόβο, αλλά με πάθος στην καρδιά του προβλήματος. Η συγκέντρωση στοιχείων και σε αυτό το έργο είναι εντυπωσιακή, η κριτική του σε πρόσωπα και στάσεις αυστηρή αλλά τεκμηριωμένη, ειδικότερα όσον αφορά στις παλινωδίες της Αριστεράς, πράγμα που τον πονά περισσότερο. Τα συμπεράσματά του σαφή:  Από τον τρόπο που θα τοποθετηθούν απέναντι στο διακύβευμα οι πολιτικές δυνάμεις σε Ελλάδα και Κύπρο θα κριθεί το μέλλον τους για δεκαετίες. Ο δρόμος του «Όχι» του 2004 είναι μονόδρομος και ο δρόμος του «Ναι», με τον οποίο φλερτάρει η σημερινή κυπριακή κυβέρνηση, ως μία ιδεολογική και πρακτική ανάγκη επείγουσας λύσης του Κυπριακού δεν είναι παρά σκόνη στα μάτια, μια ανέλπιδη όσο και καταστροφική προσπάθεια συμβιβασμού με τον τουρκικό-αγγλοαμε­ρικανικό ιμπεριαλισμό, το τέλος της Κυ­πριακής Δημοκρατίας. Αυτό το «Ό­χι», είναι ένα αγκάθι στην μεγάλη πατούσα της Τουρκίας, ένα αγκάθι που όμως την εμποδίζει να βρει το δρόμο της για την Ευρώπη. Θα σταθούν στο ύψος των περιστάσεων οι πολιτικές δυνάμεις σε Ελλάδα και Κύπρο;  Έχει την θέληση να αμυνθεί ο καθ’ όλου Ελληνισμός; Η μέχρι σήμερα συμπεριφορά τους δεν αφήνει πολλά περιθώρια στην αισιοδοξία.

2) Άμυ Μιμς-Σιλβερίδη, Α) Ο Μίνωας–Μινώταυρος και η Δαιδάλα, εκδ. Οδός Πανός, Αθήνα 2005, Β) Ο θησαυρός της Χέλεν Σάλλιβαν, εκδ. Οδός Πανός, Α­θή­να 2007, Γ) Τα κυπρογέννητα ταξίδια της Δαιδάλας, εκδ. Αλφειός, Αθήνα 2008. Η Άμυ Μιμς-Σιλβερίδη, αν και «δεν έχει μια σταγόνα ελληνικό αίμα» καθότι ιρλανδέζικης καταγωγής και αγγλόφωνης παιδείας, αποφάσισε «να ριζώσει στην Ελλάδα στους αιώνες των αιώνων». Της ημετέρας παιδεύσεως, λοιπόν, μετέχουσα, συγγράφει αυτή τη γεμάτη συναίσθημα τριλογία της, που αποτελεί πραγματική κατάθεση ψυχής. Στο πρώτο βιβλίο Ο Μίνωας–Μινώταυρος και η Δαιδάλα, η Μιμς δανείζεται τα μυθολογικά ονόματα «Μινώταυρος» και «Δαιδά­λα» για να αφηγηθεί την περιπέτεια της ζωής των δύο ηρώων του βιβλίου: του πολύπλευρου καλλιτέχνη Μίνου Αργυράκη και της συντρόφου του, της ίδιας της Μιμς. Μιας ζωής συ­νυφα­σμένης με πολλές από τις πιο σημαντικές προσωπικότητες της ελληνικής λογοτεχνικής και καλλιτεχνικής έκφρα­σης, μιας ζωής που αγγίζει μυθολογικές διαστάσεις… Στο δεύτερο βιβλίο της Ο θησαυρός της Χέλεν Σάλλιβαν, η Μιμς σχολιάζει τη σημασία των μηνυμάτων του σκόπιμα «θαμμέ­νου» βιβλίου της λαμπρής καθηγήτριας της ευρωπαϊκής Ιστορίας Χέλεν Σάλλιβαν, The Communal Mind and the Master Artifice. Σε μια προσπάθεια να ενθαρρύνει τους Έλληνες αναγνώστες να διαφυλάξουν τις δικές τους πανάρχαιες ανθρώπινες αξίες και να μην υποκύψουν στις δυτικοφερμένες «αξίες» της παγκοσμιοποίησης. Τέλος, στο τρίτο βι­βλίο, Τα κυπρογέννητα ταξίδια της Δαι­δάλας, αφήνει να διαφανεί η λατρεία της Μιμς για την Κύπρο· είναι ένα βιβλίο «αφιε­ρωμένο στους γενναίους Ελληνο-Κύπριους της Καρπασίας, τους τελευταίους “Ελεύθερους Πολιορκημένους” της Κύπρου… και συνάμα, στο ακατάβλητο ελεύθερο πνεύμα, όπως γράφει χαρακτηριστικά η Δανάη Στρατηγοπούλου.

3) Δημήτρης Δεληολάνης, Σύλβιο Μπερ­λουσκόνι. Βίος και Πολιτεία, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 2009. Ο Δ.Δ., γνωστός στο ελληνικό κοινό από τις ενδελεχείς μελέτες του γύρω από το φαινόμενο της τρομοκρατίας, επιστρέφει με ένα βιβλίο πάνω στην αμφιλεγόμενη προσωπικότητα του Ιταλού πρωθυπουργού, Σύλβιο Μπερλουσκόνι. Πιστός στις αρχές της ερευνητικής δημοσιογραφίας, ο Δ.Δ., ξεκινώντας από τις επαφές του Σ. Μπερλουσκόνι με τα κανάλια, εξετάζει σε βάθος την μεταπήδησή του από τις εργολαβίες στο πολιτικό σκηνικό και την περαιτέρω ανέλιξή του. Ο συγγραφέας ρίχνει φως στις επαφές του Σ.Μ. με τις μασονικές στοές και τη Μαφία, αλλά και την υποστήριξή του από τον πολιτικό κόσμο.  Το πρίσμα του είναι κριτικό, αλλά αντικειμενικό με πλήθος στοιχείων και αναφορών. Η έρευνα δεν έχει σκοπό να καταδείξει μόνο τον άνθρωπο Σ.Μ., αλλά και να ασκήσει κριτική πάνω στο μοντέλο του αυτοδημιούργητου επιχειρηματία και των ρόλο των Μ.Μ.Ε. στην ανάδειξη των πολιτικών προσώπων, που σε μεγάλο πια βαθμό χειραγωγούν τα πολιτικά δρώμενα στην εποχή της παγκοσμιοποιημένης αγοράς και της τηλεοπτικής δημοκρατίας.

4) Γ.Δ. Ζιούτος, Το Διεθνές Εργατικό Κίνημα στον 19ο αιώνα και τις αρχές του 20ού αιώνα, εισαγωγή Γιάννης Μηλιός, επιμ. Λουκάς Αξελός –  Κατερίνα Ζωιτοπούλου-Μαυροκεφαλίδου, εκδ. Στοχαστής, Αθήνα 2009. Το βιβλίο αυτό του Γ.Δ. Ζιούτου, παρά τον συνοπτικό χαρακτήρα του, παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον, όχι μόνο γιατί εισάγει για πρώτη φορά στην ελληνική βιβλιογραφία μια προβληματική για το εργατικό κίνημα, η οποία διαφοροποιείται αισθητά από τις κρατούσες τότε προσεγγίσεις, αλλά και γιατί μέσα από την συνοπτική παρουσία του Διεθνούς Εργατικού Κινήματος κατά τον 19ο αιώνα και τις αρχές του 20ού και την περιγραφή των διαφορετικών ρευμάτων και αντιπαραθέσεων που αναπτύχθηκαν στο εσωτερικό του, ο συγγραφέας παίρνει θέση στα επίδικα πολιτικά και ιδεολογικά ζητήματα του αριστερού και κομμουνιστικού κινήματος κατά την κρίσιμη ιστορική συγκυρία συγγραφής αυτού του έργου τον Μάρτιο του 1946. Ζητήματα όπως η ενότητα του εργατικού-λαϊκού κινήματος, η θέση του εργατικού κινήματος απέναντι στις φίλιες ή εχθρικές δυνάμεις, το κατεξοχήν σύνθετο πρόβλημα των κοινωνικών και πολιτικών συμμαχιών και κατ’ επέκταση τα όρια των πολιτικών συμβιβασμών, η κατάληψη της κρατικής και πολιτικής εξουσίας, με δυο λόγια η συγκρότηση μιας αξιόπιστης και ρεαλιστικής επαναστατικής στρατηγικής για το εργατικό και το ευρύτερα αριστερό κίνημα, αποτελούν ζητήματα, που όχι μόνο δεν βρήκαν την λύση τους στον 20ό αιώνα, αλλά που δραματικά επανατοποθετούνται στον 21ο, θέτοντας την καθ’ όλου Αριστερά μπροστά σε σημαντικές προκλήσεις που θα την αναγκάσουν να δει κατάματα, το πρόβλημα της στρατηγικής διεξόδου από μια βάρβαρη και απάνθρωπη πραγματικότητα.

5) Αναπτυξιακά προβλήματα και διαγραφόμενες προοπτικές στην Κύθνο, επιμ. Νίκος Μαρτίνος, εκδ. Αρμός, Αθή­να 2008. Ένας συλλογικός τόμος που στηρίζεται στο υλικό της ημερίδας, η οποία πραγματοποιήθηκε στη Δρυοπίδα της Κύθνου τον Αύγουστο του 2007, στο πλαίσιο των Κυθνίων 2007, με την επιμέλεια και την πρωτοβουλία του Κύθνιου καθηγητή του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών Νίκου Μαρτίνου σε συνεργασία με τον Δήμο της Κύθνου και το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Μια πολύ ενδιαφέρουσα έκδοση που εγκαινιάζει την επιστημονική διερεύνηση των αναπτυξιακών προβλημάτων του νησιού και γίνεται η απαρχή για έναν γόνιμο προβληματισμό σε καίριας σημασίας προβλήματα που αφορούν τις τοπικές κοινωνίες και ειδικότερα αυτές του Αρχιπελάγους, μέσα από τις διαφωτιστικές προσεγγίσεις των συγγραφέων του τόμου, Μ. Βιτάλη, Γ. Βλάχου, Α. Καλόξυλου, Π. Καρανικόλα, Ν. Μαρτίνου, Γ. Παπαδάκη και Β. Παππά.

6) Εταιρεία Μελέτης Ελληνικών Θεμάτων, Εκπαιδευτική «Μεταρρύθ­μι­ση» και Εθνική Αλλοτρίωση, Λευκωσία 2009. Τα πρακτικά της ημερίδας με θέμα Η Παιδεία των μικρών, όμως ιστορικών λαών στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, που οργανώθηκε στη Λευκωσία το Μάρτιο του 2007 από την Εταιρεία Μελέτης Ελληνικών Θεμάτων. Πρόκειται για έναν εξαιρετικά ενδιαφέροντα και επίκαιρο τόμο, που αναδεικνύει με δραματικό τρόπο το εύρος της νεοταξικής επίθεσης, με στόχο την ιστορική αναθεώρηση και την σύνθλιψη των εθνικών ταυτοτήτων. Ανάμεσα στις ενδιαφέρουσες εισηγήσεις και τα κείμενα του Σάββα Παύλου «Για την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση», του Μάριου Ευρυβιάδη «Ιδεολογικός Μηχανισμός της νεοταξικής εποχής και η ελευθερία της σκέψης» και του Ανδρέα Παστελλά «Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση. Σκέψεις και προβληματισμοί».

7) Γιώργος Ρούβαλης, Οι πέτρες και οι άνθρωποι. Μικροϊστορία του Ναυπλίου, εκδ. Ναύδετο, Ναύπλιο 2009. Αν μια πόλη είναι οι άνθρωποί της, τότε στο βιβλίο αυτό ο Γιώργος Ρούβαλης έχει καταφέρει να παρεισφρήσει στα «άδυτα» του Ναυπλίου, εκεί όπου χτυπά η καρδιά του. Με μια σειρά κειμένων και πληθώρα φωτογραφιών φτωχοί, πλούσιοι, Μικρασιάτες πρόσφυγες, κανταδόροι και αντιστασιακοί μιλούν, αυτοβιογραφούμενοι, σε πρώτο πρόσωπο. Και ο αναγνώστης διεισδύει στο εσωτερικό της ζωής των αφανών αυτών πρωταγωνιστών, στον ανθρωπολογικό ιστό μιας από τις ωραιότερες πόλης της Ελλάδος.

8) Κωστής Κοκκινόφτας, Τα Καμινάρια, εκδ. Βιβλιεκδοτική, Λευκωσία 2009. Η καθημερινή ζωή, η συμμετοχή στους εθνικούς αγώνες, οι επιφανείς κάτοικοι και η ιστορία τους, οι εκκλησίες, τα έγγραφα και οι μαρτυρίες… Ένα ψηφιδωτό στην ιστορική πορεία και την παράδοση του χωριού των Καμιναρίων, μια εμπεριστατωμένη ηθογραφία του πλέον απομακρυσμένου χωριού της Μητροπολιτικής Περιφέρειας Μόρφου στην Κύπρο. Με την κυκλοφορία του βιβλίου για την ιστορία των Καμιναρίων ο Κωστής Κοκκινόφτας ολοκληρώνει ένα μεγάλο μέρος της έρευνάς του για τη ζωή των χωριών της Νότιας Μαραθάσας. Πρόκειται για μια επίπονη προσπάθεια, πραγματική συμβολή στην ιστορία της Κύπρου, που η απαρχή της ανάγεται στο έτος 1989.

9)Αριστείδης Καλάργαλης, Η Γέρα στην ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη, Μυτιλήνη 2009. Ένα σύντομο και περιεκτικό δοκίμιο, μια ανασκόπηση, αλλά και προσπάθεια ερμηνείας όλων των άμεσων και έμμεσων αναφορών σε σημεία των έργων του Οδυσσέα Ελύτη που αναφέρονται στη Γέρα της Λέσβου, περιοχή καταγωγής του ποιητή από την πλευρά της μητέρας του.

10) Κώστας Λάμπος, Αμερικανισμός και Παγκοσμιοποίηση. Οικονομία του φόβου και της παρακμής, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 2009. Ένα βιβλίο θέσης και πρότασης. Που προσπαθεί να διασχίσει ένα θεωρητικό ναρκοπέδιο και να υποβάλει ερωτήματα και γιατί όχι να προσφέρει απαντήσεις. Ξεκινώντας από την ανάλυση της σύγχρονης πραγματικότητας, ενός κόσμου όπου οι παρενέργειες της παγκοσμιοποίησης και του αμερικανισμού είναι κάτι παραπάνω από ορατές, ο Κώστας Λάμπος, γνωστός και από άλλες ενδιαφέρουσες εργασίες του, υποστηρίζει πως η προοπτική ενός Νέου Οικουμενικού Ουμανιστικού Πολιτισμού μπορεί να επιτευχθεί μόνον και εφόσον η ανθρωπότητα κατανοήσει και καταπολεμήσει τον εξουσιαστικό Φόβο. Όταν δηλαδή πάψει να αφουγκράζεται αλόγιστα τις Σειρήνες της Pax Americana και έρθει αντιμέτωπη με τον φόβο της υποταγής ενάντια στην «μοίρα» και τις μικρές ή μεγάλες μαφίες που θέλουν να καθορίζουν τη ζωή μας.

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

1) Το Τραγούδι των Νιμπελούνγκεν, μτφ-εισαγωγή-σχόλια Δημήτρης Πεταλάς, εκδ. «Στοχαστής», Αθήνα 2009. To Nibelungenlied, το Τραγούδι των Νιμπελούνγκεν, των παιδιών της ομίχλης δηλαδή, είναι, ίσως, το ωραιότερο μεσαιωνικό έπος, η αντίστοιχη Ιλιάδα της γερμανικής φιλολογίας. Ένα επικό ποίημα, αγνώστου συγγραφέως, γραμμένο περί τα 1200 μ.Χ., που συμπαρασύρει τον αναγνώστη στον ξέφρενο καλπασμό των δραματικών του διαλόγων. Βασισμένο σε ένα σύμφυρμα ψηγμάτων της ιστορίας, στοιχείων της γερμανικής παγανιστικής μυθολογίας, θρύλων των σκανδιναβικών χωρών, ακόμη και στις λαϊκές δοξασίες σλαβικών παραμυθιών, αναβιώνει με θαυμαστή λιτότητα τους θρύλους και την εποποιία της ευρωπαϊκής ιπποσύνης, αλλά και την σκοτεινή ανθρώπινη φύση, όπως αυτή παρουσιάζεται στις αρχαίες τραγωδίες. Ένα βιβλίο που έλειπε από την ελληνική βιβλιογραφία και που παρουσιάζεται για πρώτη φορά, υποδειγματικά μεταφρασμένο και σχολιασμένο, από τα Μεσαιωνικά Γερμανικά από τον διδάκτορα Συγκριτικής και Μεσαιωνικής Φιλολογίας Δημήτρη Πεταλά.

2-3) Γιάννης Ταμπακόπουλος, Ο Τραυματισμένος Πυγμάχος, εκδ. Οδός Πανός, Αθήνα 2007 και Μπλακ Άουτ, εκδ. Οδός Πανός, Αθήνα 2009. Το εν­διαφέρον στις δύο ποιητικές συλλογές του Γιάννη Ταμπακόπουλου είναι κυρίως η θεματολογία του. Η ικανότητά του να σκαρώνει στίχους που μιλούν για τον άκρατο ατομικισμό του Έλλη­να, τη βία, το χρηματιστήριο, τον Σορίν Ματέι, την Ολυμπιάδα, τα σύγχρονα Απαρτχάιντ. Στίχους σκληρούς, που όμως πολλές φορές υποκύπτουν στην συν­θηματολογία. Δείγμα γραφής: «Ένα  άτο­μο / φτάνει ως τα έσχατα όρια / γιατί η πραγματικότητα / με μορφή θηρίου / παραφυλάει να τον κατασπαράξει / θα αντέξει τα αδιέξοδα μιας κρίσης / που τον έφερε ως τον γκρεμό /κοινωνικές οικονομικές αιτίες / το αίσθημα της φυ­γής / και η καταπίεση / τον οδήγησε στην αλλοτρίωση. / Ναρκωτικά / το ωραίο ταξίδι».

4) Μαρκίτα Κουρκούλου-Παστελλά, Από το Πρόκυμα στη Σπιανάδα: Κερκυραϊκές Μνήμες, Λευκωσία 2009. Δι­η­γήματα-μνήμες. Από τα χρόνια του πολέμου και της κατοχής, έτσι όπως αποτυπώθηκαν πρώτα στα μάτια και το μυαλό ενός κοριτσιού και έπειτα στο χαρτί από μια ενήλικη πια γυναίκα. Μια Κερκυραία φιλόλογο που εγκαταστάθηκε και ζει στο άλλο άκρο του Ελληνισμού, την Κύπρο, που δεν φιλοδοξεί να πάρει τα εύσημα της συγγραφέως, αλλά και δεν θέλει να χαθούν στη λήθη τα όλα όσα έζησε.