ΔΟΚΙΜΙΟ

1) Αλφρέντ Ραμπώ, Σπουδές πάνω στην Βυζαντινή Ιστορία, πρόλογος Κάρολος Ντηλ, μτφ. Ιωσήφ και Χριστίνα Κασσεσιάν, εκδ. Στοχαστής, Αθήνα 2007. Ένα σημαντικό βιβλίο, από τον κορυφαίο βυζαντινολόγο, γενάρχη μιας σχολής ξεχωριστών επιστημόνων ως ο Κάρολος Ντηλ, Έντουιν Πήαρς και Στήβεν Ράνσιμαν. Ο Ραμπώ στις πέντε μονογραφίες που περιλαμβάνει η παρού­σα έκδοση ξεδιπλώνει με έντιμη ευρυμάθεια και οξυδέρκεια καίριες συνιστώσες της βυζαντινής πολιτικής και κοινωνικής ζωής. Ο χαρακτήρας της  Ελληνικής Αυ­το­κρατορίας κατά τον 10ο αιώνα, η ποικιλία των θρησκειών και το συνονθύλευμα των φυλών, η σκληρότητα των κοινωνικών συγκρούσεων και οι φιλοδοξίες της κυρίαρχης τάξης εκτίθενται και αναλύονται εμπεριστατωμένα, ενώ σαν πραγματικός δάσκαλος και αντικειμενικός κριτής των γεγονότων, ο Ραμπώ, διεισδύει μέχρι το βάθος των βυζαντινών θεσμών και, χωρίς να αποκρύψει τις αδυναμίες και τα μελανά σημεία αυτού του πολιτισμού, καταδεικνύει τα ανθεκτικά στο χρόνο στοιχεία που αποτέλεσαν την ισχύ, το μεγαλείο και την αξεπέραστη συμβολή του, ως προμαχώνα και φάρο του δυτικού πολιτισμού για πάνω από χίλια χρόνια.

2) Θεωρία, αξίες και κριτική: Αφιέρωμα στον Κοσμά Ψυχοπαίδη, εκδ. Πόλις, Αθήνα 2008. Η επιστημονική ομάδα των Μανόλη Αγγελίδη, Στέφανου Δημητρίου και Αλίκης Λαβράνου με την συνδρομή του Ιδρύματος Σάκη Καράγιωργα ανέλαβε το δύσκολο έργο να γνωρίσει στο κοινό τη συμβολή του πρόσφατα εκλιπόντος καθηγητή Κοσμά Ψυχοπαίδη στην πολιτική και φιλοσοφική συζήτηση του καιρού μας, όσο και πλευρές από το έργο του. Για τον Κοσμά Ψυχοπαίδη, σημαντική φυσιογνωμία του σύγχρονου νεοελληνικού φιλοσοφικού στοχασμού, συνεργάτη των «Τε­τραδίων» γράφτηκαν – μετά θάνατον – ορισμένα ενδιαφέροντα κείμενα (βλ. ανάμεσα σε αυτά και το αφιέρωμα των «Τετραδί­ων» τεύχ. 50-51, σελ. 29-82). Όμως, στην παρούσα συλλογή η «νέο-διαφω­τιστική» θεωρία του Ψυχοπαίδη, η θεωρητική προβληματική του – που επεξεργάζεται από την πολιτική φιλοσοφία του Καντ μέχρι τον ιταλικό μαρξισμό – μπαίνει στο μικροσκόπιο και γίνεται πρόσφορο πεδίο δράσης για να γραφτούν μια σειρά από αξιόλογα δοκίμια, που δίνουν την δυνατότητα στην ουσιαστικότερη αποτίμηση της καθόλου συμβολής του στην κίνηση των ιδεών.

3) Κοινωνική θεωρία και πολιτική ευθύνη: Συντροφικό αντιχάρισμα στον Νίκο Πετραλιά, επιμέλεια Μανόλης Αγγελίδης – Διονύσης Γράβαρης, Δημήτρης Σακκάς, εκδ. Gutenberg, Αθήνα 2008. Η δημόσια παρουσία του Νίκου Πετραλιά στον ακαδημαϊκό βίο, όπως και η ποιότητα της πολιτικής του συμμετοχής και δράσης στον χώρο της ανανεωτικής Αριστεράς, είναι πέραν κάθε αμφισβήτησης. Τρεις μαθητές και πνευματικά παιδιά, τόσο του ίδιου, όσο και του αδικοχαμένου Κοσμά Ψυχοπαίδη, φίλου, συμμαχητή και εταίρου κοινών αξιών, αποφάσισαν αυτό εν ζωή να το καταθέσουν. Μέσα, λοιπόν, από κείμενα προερχόμενα από τις επιμέρους κοινωνικές επιστήμες και που υπογράφει μια πλει­άδα αναγνωρισμένων επιστημόνων, ο αναγνώστης θα διεισδύσει στο πνευματικό εργαστήριο ενός ανθρώπου που στόχευσε όλη του τη ζωή να διαμορφώσει μαθητές με κριτική συνείδηση, αλλά που, κυρίως, αποτελεί την έμπρα­κτη απόδειξη του δασκάλου που δεν μίλησε ποτέ για το έργο του, αφήνοντας την όποια αξιολόγησή του εκτός των βασικών ενδιαφερόντων του.

4) Tζον Στούαρτ Μιλ, Αυτοβιογραφία, μτφ. Στάθης Ανδρέου, Κούριερ Εκδοτική, Αθήνα 2007. «Δεν θυμάμαι πότε άρχισα να μαθαίνω Ελληνικά. Μου είπαν πως ξεκίνησα από τα τρία μου χρόνια…». Ο Βρετανός Τζον Στούαρτ Μιλ, ένας από τους μεγαλύτερους φιλελεύθερους στοχαστές του 19ου αιώνα, λίγο πριν πεθάνει, το 1873, αρχίζει τη συγγραφή της Αυτοβιογραφίας του. Βήμα-βήμα ακολουθούμε την πνευματική διαδρομή του φιλοσόφου, την ιδεολογική και πολιτική του πορεία, τον βίο και την πολιτεία ενός ριζοσπάστη, με το εξαιρετικής ποιότητας συγγραφικό έργο, που ακόμη και σήμερα αποτελεί το βαρύ οπλοστάσιο του φιλελευθερισμού. Δεν θα ήταν υπερβολή να ισχυριστούμε πως ο Μιλ, ο κόσμος του όλος, είναι τα αναγνώσματά του. Κάθε στιγμή της ζωής του είναι και ένα βιβλίο, ένα ιερό ανάγνωσμα από την παγκόσμια πνευματική παρακαταθήκη, όπως η Ιλιάδα του Ομήρου, που την διάβασε περίπου τριάντα φορές… Γαλουχημένος στο αρχαιοελληνικό ιδεώδες κυριολεκτικά από την παιδική του ηλικία, χάρη στην επιμονή του φυσικού και πνευματικού του πατέρα, φιλοσόφου και οικονομολόγου Τζέιμς Μιλ, βαθύς γνώστης της ιστορίας και αληθινός βιβλιοφάγος, ο Τζον Στούαρτ Μιλ παραδίδει στα απομνημονεύματά του τα διδάγματα και τις εμπειρίες που αποκόμισε μέσα από μια ζωή αφιερωμένη στα γράμματα και στον αγώνα για έναν καλύτερο κόσμο.

5) Ηλίας Ι. Νικολόπουλος-Σταυ­ρι­ανή Β. Σπυριούνη, Διεθνείς οικονομικές σχέσεις, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2008. Η εποχή της παγκοσμιοποίησης με τις άμεσες επιπτώσεις στην οικονομία και την κοινωνία γίνεται αντικείμενο θεωρητικής και μεθοδολογικής μελέτης που αγκαλιάζει ένα ευρύ φάσμα από παραμέτρους όπως η παγκοσμιοποίηση της παραγωγής, η απασχόληση  και οι κοινωνικοί αποκλεισμοί την εποχή της παγκοσμιοποίησης, ο ρόλος των πολυεθνικών επιχειρήσεων, τα προβλήματα ανάπτυξης και περιβάλλοντος στον παγκοσμιοποιούμενο κόσμο μας κ.ο.κ. Πρόκειται για μιαν αυστηρή και ουσιαστικού χαρακτήρα προσέγγιση, στην οποία δεν μας έχουν συνηθίσει οι περί  παγκοσμιοποιήσεως μηρυκάζοντες αγγελιαφόροι της Νέας Τάξης. Για όσους σπουδάζουν και ερευνούν ζητήματα που σχετίζονται με τις διεθνείς οικονομικές σχέσεις και θεσμούς η παρούσα επιστημονική μελέτη αποδεικνύεται ένα χρήσιμο εργαλείο γνώσης.

6) Μανόλης Αγγελίδης, Δικαιώματα και κανόνες στην πολιτική, εκδ. Στοχαστής, Αθήνα 2008. Αντικείμενο αυτής της εργασίας, του γνώριμού μας, συνιδρυτή των «Τετραδίων», Μανόλη Αγγελίδη, είναι η πραγμάτευση ορισμένων πλευρών της θεωρίας των δικαιωμάτων που έχουν παραμεληθεί από την σημερινή θεωρητική συζήτηση. Αυτή η πραγμάτευση επιχειρείται μέσα από τις πιο χαρακτηριστικές αντιπαραθέσεις στο πεδίο αυτής της θεωρίας, οι οποίες ανατρέχουν στα αφετηριακά σημεία της. Ο συγγραφέας επιχειρεί να συζητήσει αυτά τα ζητήματα μέσα από την προσέγγιση θεωρητικών όπως ο Ρουσσώ, ο Χιουμ, ο Μπερκ και ο Μαρξ. Συζητεί, μεταξύ άλλων, και την θεωρητική στάση της αντιρεπουμπλικανικής παράδοσης απέναντι στον Διαφωτισμό και την Γαλλική Επανάσταση, ενώ παρακολουθεί τις απόπειρες υπονόμευσης του διαφωτιστικού προγράμματος. Επιχειρεί, τέλος, μέσα από την μελέτη της μαρξικής προβληματικής, όπως διαμορφώνεται κατά τις μεταβάσεις της από το πρώιμο στο ώριμο έργο του Μαρξ, να αναδείξει τη σημασία της κριτικής στο μαρξικό έργο. Ένα δύσκολο, ομολογουμένως, βιβλίο, που αξίζει όμως να διαβαστεί από όλους εκείνους που ψάχνουν κάτω από την επιφάνεια των πραγμάτων.

7) Μνήμη Διονύσιου Σολωμού: Εκατόν πενήντα χρόνια από την κοίμησή του, Επιμέλεια-Συναγωγή Κειμένων-Ανθο­λόγηση Γιώργος Κ. Μύαρης, εκδ. Ακτή, Λευκωσία 2007. Τρεις γενιές φιλολόγων, ποιητών, μελετητών, κριτικών, απλών φίλων, αναγιγνώσκουν εκ νέου το έργο του Διονύσιου Σολωμού, συνομιλούν μαζί του και αναψηλαφούν τη σολωμική τέχνη… Γιατί πέρα από χρονολογίες και επετείους η προσωπικότητα και το εύρος του έργου του ελκύουν και θα ελκύουν πάντα το ενδιαφέρον των ερευνητών, των εραστών της ποίησης και των φιλόμουσων αναγνωστών. Εξού και ο αφιερωματικός αυτός τόμος, αποτέλεσμα αγάπης και σεβασμού στην ποίηση του Σολωμού, που υπερβαίνει τα όρια του χρόνου και της ιστορίας. Μάλιστα, τα κείμενα που συγκεντρώθηκαν, είναι αποτέλεσμα πρωτοβουλίας από ανθρώπους που κινούνται στο χώρο του χειμαζόμενου Ελληνισμού της Κύπρου και γι’ αυτό αποτελούν –ίσως– το μέγιστο φόρο τιμής στον ποιητή του Έθνους.

8) Ζ.Α. Μπριγιά Σαβαρέν, Η γαστρονομία ως καλή τέχνη. Η φυσιολογία της γεύσης, πρόλογος-μτφ.-σχό­λια, Δάφνη Ανδρέου, εκδ. Στοχαστής, Αθήνα 2008. Για κάποιους, ο Σαβαρέν,  μπορεί να είναι γνωστός, από το διάσημο ομώνυμο γλυκό, τον γνωστό μας «μπαμπά» για άλλους από την περίφημη ρήση του «Πες μου τι τρως, και θα σου πω ποιος είσαι» και για μερικούς – περισσότερο ενημερωμένους – από το μοναδικό για το είδος του βιβλίο Η φυσιολογία της γεύσης. Ένα έργο, που από την πρώτη ημερομηνία έκδοσής του μέχρι σήμερα, αποτελεί τη φιλοσοφική «βίβλο» των απανταχού γκουρμέ. Το αριστούργημά του όχι μόνο αποτελεί τη βάση για την πλήρη κατανόηση της μίας εκ των πέντε αισθήσεων, αλλά και πηγή έμπνευσης για όλους όσοι πιστεύουν ακράδαντα πως «Η ανακάλυψη ενός καινούργιου πιάτου προσφέρει περισσότερα στην ευτυχία της ανθρώπινης φυλής παρά η ανακάλυψη ενός άστρου»… Μια εξαιρετικά προσεγμένη και φροντισμένη έκ­δοση, αντάξια του έργου, που βρίσκεται στον αντίποδα των πολύχρωμων εντύπων και τηλεοπτικών «τσελεμεντέδων», που ταλαιπωρούν ανυπόφορα την γεύση μας και την αισθητική μας.

9) Κωνσταντίνος Φωτιάδης – Σοφία Ηλιάδου-Τάχου, Η παιδεία στον Πόντο (1682-1922), εκδοτικός Οίκος Αδελφών Κυριακίδη, Αθήνα 2007. Αξιοποι­ώντας για πρώτη φορά το περιεχόμενο των πρωτογενών πηγών του Πόντου, το επιστημονικό δίδυμο των Φωτιάδη και Ηλιάδου-Τάχου, παραδίδει ένα συγκροτημένο ερμηνευτικό εργαλείο για την ανάγνωση της εκπαιδευτικής και πνευματικής ιστορίας του Πόντου στη διάρκεια της περιόδου 1682-1923. Η μελέτη της παιδείας του Πόντου δεν είναι απλά και μόνο ανάγκη που εντάσσεται στην πολιτιστική μνήμη των Ποντίων. Είναι ανάγκη που αφορά στην αρτιμέλεια της καθ’ όλου εθνικής μας ιστορίας, στον βαθμό που τα εκπαιδευτικά δρώμενα του Πόντου, της Κύπρου, της Β.Ηπείρου κ.λπ. αποτελούν αξεχώριστα τμήματα της νεοελληνικής εκπαίδευσης, ιστορίας και πολιτισμού, αλλά -ταυτόχρονα- αποτελούν και ουσιαστικό στοιχείο για την διαμόρφωση μιας σφαιρικής και επιστημονικής αντίληψης, πράγμα που αφορά άπασα την επιστημονική κοινότητα. Σε αυτή την κατεύθυνση είναι αφιερωμένη αυτή η επιστημονική έρευνα, προϊόν ουσιαστικού μόχθου. Στα συν της έκδο­σης το πλούσιο φωτογραφικό παράρτημα και οι αναλυτικοί πίνακες με τα στατιστικά δεδομένα.

10) Κοσμάς Ινδικοπλεύστης, Χριστιανική Τοπογραφία, εισαγωγή-μτφ. Φάνης Καλαϊτζάκης, εκδ. Στοχαστής, Αθήνα 2008. Βρισκόμαστε στον 6ο μ.Χ. αιώνα. Η Ύστερη Αρχαιότητα δύει και ο Μεσαίωνας ανατέλλει. Η Εγγύς και η Μέση Ανατολή εκχριστιανίζονται ραγδαία και συχνά διά της βίας. Αλλά η πάλη των δύο κόσμων καλά κρατεί· είτε πλαγίως, με τη μορφή των χριστιανικών αιρέσεων, είτε ευθέως, με την άμεση αντιπαράθεση των τελευταίων εθνικών στοχαστών προς τους ασυγκράτητους ποιμενάρχες της Εκκλησίας. Σ’ αυτήν την κονίστρα θα εισέλθει και ένας ελληνόφωνος νεστοριανός χριστιανός της Αιγύπτου, ο Κοσμάς ο Ινδικοπλεύστης. Με όσες γνώσεις διαθέτει, συγγράφει την Χριστιανική Τοπογραφία. Η Χριστιανική Τοπογραφία μπορεί να διαβαστεί από τον εραστή της μεσαιωνικής μας γραμματείας είτε για θρησκευτικούς είτε για επιστημονικούς λόγους. Αλλά ενδέχεται να φανεί ιδιαίτερα χρήσιμη και στον ρέκτη της ιστορίας των επιστημών ή της εξέλιξης των ιδεών. Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για βιβλίο σταθμό στην καθ’ όλου ανατολική βυζαντινή βιβλιογραφία, που με απτό τρόπο αποτυπώνει μια συγκεκριμένη οπτική, κυρίαρχη για αιώνες σε ένα τμήμα της χριστιανικής Ανατολής.

11) Νίκος Νικ. Γλέζος (1925-1944), Ίδρυμα Νίκου Νικ. Γλέζου, Αθήνα 2008. Αν πρέπει να γραφτεί ένα επίμετρο για  έναν άδικο θάνατο, αν πρέπει να γραφτεί ένας τραγικός επίλογος για μια δολοφονία, είναι μόνο και μόνο γιατί το δέντρο της ελευθερίας στηρίζεται στην μνήμη. Η εκτέλεση του δεκαεννιάχρονου Νίκου Γλέζου μαζί με ενενήντα ακόμη πατριώτες στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής από τους Γερμανούς κατακτητές, γίνεται αφορμή για να γραφτεί ένα βιβλίο, ένα ποίημα, ένα σημείωμα, μια λέξη, που να τιμά την μνήμη του. Από τους συναγωνιστές του και όλους όσοι δεν ξεχνούν, διεκδικώντας το δικαίωμα στην μνήμη, αλλά και όσοι εξακολουθούν να νιώθουν ένα ρίγος συγκίνησης διαβάζοντας το παρακάτω γράμμα: «10-5-44, Αγαπητή μητέρα. Σας φιλώ, χαιρετισμούς. Σήμερα πάω για εκτέλεση πέφτοντας για τον Ελ. ΛΑΟ Γλέζος Νίκος Παραμυθίας 40».

12) Κώστας Χατζηαντωνίου, Εναντίον του χρόνου, εκδ. Ευθύνη, Αθήνα 2008. Δοκίμια που δεν φιλοδοξούν να υποδείξουν λύσεις, αλλά να είναι ωφέλιμα στον στοχασμό και την συζήτηση. Ο συγγραφέας αφήνεται σε ένα φιλοσοφικό μονόλογο που θίγει – και φυσικά δεν εξαντλεί – θεμελιώδη ερωτήματα για την ζωή και τον θάνατο, τον άνθρω­πο και την κοινωνία, εντοπίζοντας ως πηγή του κακού στα σύγχρονα αδιέξοδα «τη μαζική ιδεολογία που αντικειμενοποιεί την ύπαρξη και την καθιστά “πράγμα” ή, ακόμη χειρότερα “χρήμα”». Ένα βιβλίο «ενώπιον της κρίσεως» των ημερών μας, γραμμένο με αυθεντική υπαρξιακή αγωνία.

13) Αναστάσης Ι. Πεπονής, Για το ζήτημα του Αιγαίου, εκδ. Α.Α. Λιβάνη, Αθήνα 2008. Ένα «καυτό» θέμα θίγει με την πένα του ο Αναστάσιος Πεπονής, αυτόπτης μάρτυρας στα γεγονότα από το 1973 έως σήμερα και γνώστης του αντικειμένου λόγω θέσης αλλά και σχετικής έρευνας. Αντικείμενο της τεκμηριωμένης εξιστόρησης, καθώς και των αναλύσεων και των προσωπικών εκτιμήσεων του γράφοντος, είναι το ξετύλιγμα του νήματος σε ένα κρίσιμο εθνικό θέμα αποκαλύπτοντας την διαπλεκόμενη διαχείριση των εθνικών πηγών ενέργειας στο Αιγαίο και τις «συνοριακές διαφορές» με την Τουρ­κία, αλλά και τα όρια στα οποία κινούνται οι αποφάσεις που πάρθηκαν ή μέλλεται να παρθούν και σχετίζονται με την εθνική ασφάλεια και την εξωτερική πολιτική της χώρας.

14) Γιώργος Ρούβαλης, Ναύπλιον, Σπη­λιαδού 1, εκδ. Ναύδετο, Ναύπλιο 2008. Ένα αφήγημα «τοπικού πατριωτισμού» και αγάπης για την ιδιαίτερη πατρίδα. Που, όμως, δεν εξωραΐζει απα­ραί­τητα την πραγματικότητα… Το Ναύπλιο ζωντανεύει το μύθο του μέσα από την αχλύ της μνήμης του συγγραφέως, έτσι όπως αυτός το έζησε τις δεκαετίες του ’50 και του ’60, τότε που στα μάτια του η πόλη φάνταζε σαν ένα σκηνικό με παλιά κάστρα, βενετσιάνικα, τούρκικα και νεοκλασικά σπίτια οπλαρχηγών του 21, ένα λιμάνι που έσφυζε από ζωή…  Η ενδελεχής έρευνα στα επίσημα αρχεία της εποχής, η υποδειγματική και ολοζώντανη αναπαράσταση της καθημερινότητας, ο αφηγηματικός λόγος γραμ­μένος με χιούμορ και η παράθεση πλήθους ασπρόμαυρων φωτογραφιών με ανθρώπους κάθε λογής -πρωταγωνιστές και αφανείς ήρωες στην ιστορία του Ρούβαλη, την ιστορία του τόπου – κάνουν το συγκεκριμένο βιβλίο ένα ευχάριστο ανάγνωσμα. Και όχι μόνο για τους Ναυπλιώτες.

15) Γιώργος Ορφανίδης, Τόπος μαρτύρων, εκδ. Ακτή, Λευκωσία 2008.  Μια συνοπτική εργασία, που περιγράφει και καταγράφει τα γεγονότα της εισβολής του 1974 στην Κύπρο, έτσι όπως τα βίωσε η κωμόπολη της Κυθρέας, αλλά και η ευρύτερη περιοχή που την περιβάλλει. Τα πρώτα γεγονότα που ακολούθησαν την πρώτη φάση της εισβολής, η εγκατάλειψη της Κυθρέας και η είσοδος των τουρκικών στρατευμάτων, οι σφαγές, οι δολοφονίες, οι λεηλασίες και οι καταστροφές, καθώς και οι εμπειρίες των αιχμαλώτων Κυθρεωτών στην Τουρκία γίνονται αντικείμενο μελέτης και απτή απόδειξη της τουρκικής κτηνωδίας.

16) Kόπραινα ταξίδι στη μνήμη, επιμέλεια Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης, φωτογραφίες Παναγιώτης Δ. Ζιώβας, εκδ. Εντύπωσις, Άρτα 2008. Μια ακόμα έκδοση από την εκτός του κλεινού άστεως Ελλάδα. Ένα καλαίσθητο, ασπρόμαυρο φωτογραφικό οδοιπορικό με τον φακό του Παναγιώτη Ζιώβα αλλά και μια «επιγραμματι­κή» αναδρομή στην ιστορία και τους ανθρώπους της Κόπραινας στην Ήπειρο με την ευαίσθητη προσέγγιση του δραστήριου πεζογράφου μας Ελπιδοφόρου Ιντζέμπελη.

17) Ανδρέας Λαζάρου, H Κύπρος, γενέτειρα του Ομήρου και άλλες έξι μικρές μελέτες, εκδ. Επιφανίου, Λευκωσία 2008. Η αγάπη του γράφοντος για τον ελληνικό πολιτισμό γίνεται το έναυσμα για να ξαναδουλευτούν σε μορφή βιβλίου επτά δημοσιευμένες μελέτες που επιδιώκουν να αναδείξουν πτυχές της παλαιότερης και νεότερης ιστορίας μας.

18) Πρακτικά Δ΄ Διεθνούς Συνεδρίου «Φεραί-Βελεστίνο-Ρήγας», Υπέρεια, τόμ. Δ΄,  επιμ. Δρ. Δημήτριος Καραμπερόπουλος, εκδ. ΕΕΜ. Φερών-Βελε­στίνου-Ρήγα, Αθήνα 2006. Ένας ογκώδης τόμος 902 σελίδων, στον οποίο αποτυπώνεται η κοπιώδης προσπάθεια, ο μόχθος, αλλά και το σημαντικό πνευματικό και διαπλαστικό έργο που για περισσότερο από 20 έτη επιτελεί η  ΕΕΜ Φ.Β.Ρ. Γιατί πρέπει να λεχθεί και να αναγνωριστεί μια προσφορά που όχι μόνο τιμά την μνήμη του κορυφαίου της ελληνικής νεωτερικότητας, αλλά που έμπρακτα έχει συμβάλει τα μέγιστα στο να κρατηθεί ζωντανή η μνήμη του, μέσω της έκδοσης απάντων των έργων του, σχολιασμένων και ευρετηριακά καλυπτόμενων από τον ακαταπόνητο Δημήτριο Καραμπερόπουλο, ψυχή της ΕΕΜ Φ.Β.Ρ., αλλά και μέσω μιας σειράς σημαντικών μελετών που προσεγγίζουν από ποικίλες και διαφορετικές πλευρές την ζωή και το έργο του. Έχοντας, πλέον, μπροστά μας ένα μη επιδεχόμενο αμφισβήτηση corpus, που περιλαμβάνει όχι μόνο το σύνολο των έργων του Ρήγα και τις εκατοντάδες μελέτες, εργασίες, ανακοινώσεις κ.λπ. που έχουν δημοσιευτεί, αλλά κυρίως την ανάδυση και ανάδειξη του Ρήγα στις πραγματικές του διαστάσεις και την όσμωση, πληροφόρηση και επαφή ενός ευρύτερου, πλέον, κοινού με το καθολικό έργο του, μπορούμε – όχι αβάσιμα – να αισθανόμαστε ότι είναι δυνατόν να «σηκωθούμε λίγο ψηλότερα».

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

1) Νίκος Ορφανίδης, Το βραδυνό λεωφορείο, εκδ. Αρμός, Αθήνα-Λευκωσία 2008. Με έντονα ποιητική διάθεση, συνεπαρμένος από την ελληνική ιστορία, τραυματισμένος από τα δεινά της ιδιαίτερης πατρίδας του, με θρησκευτική ευλάβεια και γεμάτος αναμνήσεις και πνευματικά εφόδια ο δόκιμος συγγραφέας και ποιητής μας Νίκος Ορφανίδης, αφηγείται θραύσματα από τη ζωή του στην Κύπρο στις λιτές και στοχαστικές σελίδες των λιγοσέλιδων πεζογραφημάτων του.

2) Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης, Σταθμός Ζωή, εκδ. Στοχαστής, Αθήνα 2007. Τα διηγήματα της συλλογής μιλάνε για το ανεκπλήρωτο, τα καθημερινά μας τραύματα, τη χαμένη αθωότητα, τον πόνο ή τη χαρά με γνήσιο συναίσθημα και αυθεντικότητα. Αφορούν στιγμές που έχουμε ζήσει, εικόνες που έχουμε δει, γεγονότα που πρόκειται να μας συμβούν. Ο περιπλανώμενος του Ιντζέμπελη κάθε πρωί ξυπνά, σηκώνεται, παίρνει το τρένο από τον σταθμό και στις διάφορες στάσεις συναντά μέσα από τους άλλους κομμάτια του ίδιου του του εαυτού. Ο χρόνος δεν έχει σημασία, οι εποχές αλλάζουν και ντύνουν απλά σαν σκηνικό τη δράση. Ο Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης, γνώριμός μας και από την προηγούμενη συλλογή του Δημήτριος Πολιορκητής, είναι ένας σύγχρονος συγγραφέας, που όπως και το όνομά του, μας φέρνει ένα αισιόδοξο και ελπιδοφόρο μήνυμα, ότι η καλή ηθογραφική μας παράδοση εξακολουθεί να υπάρχει εκτός των τειχών του κλεινού άστεως.

3) Ζωή Τατάκη-Ιωσηφίδου, Άμπωτη και Πλημμυρίδα, εκδ. Τσουκάτου, Αθήνα 2008. Δείγμα γραφής: Πα­ραφωνία, / η γενναιότητα / με θύτες και θύματα. / Καλεσμένοι όλοι / στην προσδοκία / του στοιχειωμένου ομιλητή. / Διαπλέκονται / τα όρια καταδίκης. / Μια πλήξη, / κατασκευάζει τίτλους, / για όσους, / κυνηγώντας την ηθική / χάθηκαν.

4) Νίκος Πολυζωγόπουλος, Το σταυ­ροδρόμι της σκέψης,  εκδ. Βιβλιοπανόραμα, Αμαλιάδα 2008. Δείγμα γραφής: Η λάμψη ακτινοβολεί πιότερο / και από το ηλιόλουστο φως της ημέρας.